Του Λεωνίδα Βατικιώτη *
«Να κάνουμε λίγο χώρο για τον πόνο. Να φτιάξουμε ένα καινούργιο δωματιάκι για τον πόνο, πώς γίνεται να μην είσαι ακραίος σ’ έναν ακραίο κόσμο;»
Χρήστος Οικονόμου, 2023, ‘Πες της’, εκδόσεις Πόλις
Στην οικονομία τα 15 χρόνια είναι πολλά. Μάρτυρας η Ελλάδα της αμερικανικής βοήθειας του 1949 με την Ελλάδα του «οικονομικού θαύματος» του 1964, η Ελλάδα των «προβληματικών» του 1982 με την Ελλάδα της άνθισης του χρηματιστηρίου του 1997, κι άλλα πολλά παραδείγματα.
Ωστόσο, από το 2009 όταν η Ελλάδα εισήχθη στη δίνη της κρίσης μέχρι σήμερα, ο χρόνος αποδείχθηκε λιγότερο γενναιόδωρος. Τα 15 χρόνια που μεσολάβησαν από το 2009 μέχρι το 2024 που θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές, αποδείχθηκαν πολύ λίγα, κατ’ εξαίρεση του γενικού κανόνα που στην οικονομία μέσα σε 1,5 δεκαετία γυρίζει πολλές σελίδες και μάλιστα με ευκολία.
Τα παραδείγματα αφθονούν:
Το δημόσιο χρέος κατέγραψε νέο ρεκόρ, φθάνοντας τα 404 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας συγκυριακά το όριο που έχουν θέσει οι αρχές διαχείρισής του, να κινείται στα 355-360 δισ. ευρώ. Ως ποσοστό του ΑΕΠ κινείται στο 166%, όταν η Ελλάδα χρεοκόπησε με ένα χρέος μικρότερο κατά 50 ποσοστιαίες μονάδες: 115%. Οι διευθετήσεις για την εξυπηρέτηση της αποπληρωμής του δεν έχουν μόνο ένα καθορισμένο χρονικό ορίζοντα, αλλά -κι αυτό είναι το σημαντικότερο- δεν αναιρούν το γεγονός ότι η Ελλάδα θα καταβάλλει 7,4 δισ. ευρώ το 2024 για την διαχείρισή του!
Το ιδιωτικό χρέος καλπάζει επίσης. Μόνο το πρώτο δεκάμηνο του 2023 προστέθηκαν 5,7 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία των ιδιωτών (κι ο λόγος γίνεται για 4 εκ. φορολογούμενους που έχουν χρέη!) να ανέλθουν στα 106 δισ. ευρώ. Η οικονομική δυσπραγία εκδηλώνεται επίσης με την αδυναμία ακόμη κι εκείνων των οφειλετών που έχουν ρυθμίσει τις οφειλές τους, να συνεχίσουν να τις εξυπηρετούν. Στον ΕΦΚΑ ο 1 στους 2 αδυνατεί!
Η ανεργία εξακολουθεί να παραμένει σε διψήφιο ποσοστό, όσο κι αν την καλύπτουν οι διαμαρτυρίες των μεγάλων επιχειρήσεων ότι δεν βρίσκουν εργατικά χέρια να δουλέψουν, κρύβοντας ωστόσο την απροθυμία τους να δώσουν αυξήσεις στους μισθούς και τα μεροκάματα. Η λειτουργία της τιμής ως εξισορροπητικός μηχανισμός όταν οι προσφερόμενες ποσότητες δεν συμπίπτουν με τις ζητούμενες είναι μόνο για τα εγχειρίδια. Κι όχι για την πραγματική ζωή.
Οι ετήσιες καθαρές απολαβές ενός εργαζομένου, σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, από το 2010 ως το 2022 στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 12%, σύμφωνα με την Eurostat. Στην Βουλγαρία, αντίθετα αυξήθηκαν κατά 142%, στην Ρουμανία κατά 122%, στην Λιθουανία κατά 101%, στην Λετονία κατά 95%, κοκ. Σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ οι μισθοί δεν έχουν μειωθεί όπως συνέβη στην Ελλάδα.
Οι ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες λόγω κόστους στην Ελλάδα φτάνουν το 17%, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 3,3%. Η ελλιπής πρόσβαση των πολιτών στην υγεία είναι αποτέλεσμα των απογευματινών, δηλαδή επί πληρωμή ιατρείων και της ιδιωτικοποίησης ακόμη και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, καθώς η έλλειψη διαθέσιμων ραντεβού ωθεί ακόμη και τους ασφαλισμένους να πληρώνουν από την τσέπη τους, στην περίπτωση μιας αδιαθεσίας που απαιτεί άμεση πρόσβαση σε ιατρό.
Η λίστα που περιγράφει την επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής θέσης εκατομμυρίων πολιτών και την όξυνση των αντιθέσεων θα μπορούσε να επεκταθεί περιλαμβάνοντας ακόμη δεκάδες παραδείγματα: από την μείωση των συντάξεων και την φορολογική αφαίμαξη, μέχρι την απαγόρευση καθορισμού του ύψους του κατώτατου μισθού από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών και το ύψος του ΑΕΠ (224 δισ. ευρώ το 2023) που εξακολουθεί να υπολείπεται του προ της κρίσης επιπέδου (242 δισ. το 2008).
Είναι μια πραγματικότητα που καλύπτεται επιμελώς, τεχνηέντως και 24/7 από μια μιντιακή δικτατορία η οποία θα αποτελεί για δεκαετίες «μελέτη περίπτωσης» σε ό,τι αφορά την λειτουργία της ως μακρύ χέρι της κυβέρνησης, κατά παράβαση κάθε αντικειμενικότητας. Ένα προπέτασμα καπνού, με ευθύνη των Ελλήνων ολιγαρχών, που ξεκινάει από την αναβάθμιση της αξιολόγησης στην επενδυτική βαθμίδα και φτάνει μέχρι την άνοδο του δείκτη του χρηματιστηρίου κατά 37% εντός του 2023, πασπαλισμένη με κάθε λογής pass διαμορφώνει μια άλλη, παράλληλη αλλά κυρίως εξωραϊσμένη πραγματικότητα.
Για όλα τα παραπάνω υπάρχουν σαφείς πολιτικές ευθύνες τις οποίες μοιράζονται όσα ελληνικά πολιτικά κόμματα δέχθηκαν να εφαρμόσουν τα Μνημόνια (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ) κι εκτός Ελλάδας τα κέντρα που υπέδειξαν τις «οδηγίες σωτηρίας». Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτελώντας τα 2 από τα 3 μέρη της αλήστου μνήμης Τρόικας, φέρει την μεγαλύτερη ευθύνη για το ατύχημα διαρκείας που συνέβη στην Ελλάδα, με αφορμή την δημοσιονομική κρίση. Δικής της έμπνευσης ήταν τα μνημόνια που λειτούργησαν σαν λάδι στη φωτιά, μετατρέποντας ένα συγκυριακό δημοσιονομικό και χρηματοδοτικό κενό σε δεκαετή κρίση το βάθος της οποίας υπερέβη ακόμη κι εκείνο των ΗΠΑ το 1930, που κάποτε μελετούσαμε ως υπόδειγμα καθολικής κρίσης. Γιατί στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες που επιβλήθηκαν μνημόνια (Ιρλανδία, Κύπρος, Πορτογαλία και Ισπανία) δεν άνοιξαν πιστοληπτικές γραμμές με διαδικασίες fast track, όπως ανοίγουν τώρα για την Ουκρανία;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποίησε την δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας για να βαθύνει τον αντιδραστικό χαρακτήρα της ΕΕ. Επέβαλε, για παράδειγμα, αυστηρότερους δημοσιονομικούς κανόνες, μέσω θεσμών όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, που απαγορεύουν επί ποινή διακοπής χρηματοδότησης την δημιουργία ελλειμμάτων. Η πρόσφατη δε «χαλάρωση» των κανόνων με την εξαίρεση των πολεμικών δαπανών ενισχύει τον μιλιταρισμό και την πολεμική βιομηχανία κι όχι την μόνιμα ελλειμματική κοινωνική πολιτική. Γιατί δεν εξαίρεσαν από το έλλειμμα τις κρατικές επενδύσεις στην δημόσια υγεία;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε την προκλητική ασυλία των ελληνικών τραπεζών. Οι διαρκείς ανακεφαλαιοποιήσεις τους έχουν στοιχίσει στον ελληνικό λαό 64 δισ. ευρώ, ενώ οι φόροι που οφείλουν στο ελληνικό δημόσιο, βάσει στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδας, ανέρχονται σε 13,4 δισ. ευρώ. Οι δρακόντειοι, σε άλλες περιπτώσεις, νόμοι περί κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ αποδείχθηκαν επίσης ανύπαρκτοι και στην περίπτωση των κρατικών εγγυήσεων για τις τιτλοποιήσεις των κόκκινων δανείων, ώστε να διευκολυνθεί το ξεφόρτωμά τους από τις τράπεζες στους servicers. Γιατί ανάλογη ανοχή δεν είδαμε και στην περίπτωση του ΟΣΕ ή της ΛΑΡΚΟ όταν η ΕΕ πίεσε για τη ιδωτικοποίησή τους, με αιχμή του δόρατος πρόστιμα τα οποία επέβαλε λόγω κρατικών ενισχύσεων, τα οποία υποτίθεται ότι παραβίαζαν τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού;
Τα δε κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα επιδεινώσουν την κατάσταση, παρά το μέγεθός τους. Βάσει του κρατικού προϋπολογισμού 2024, το 2022 ανήλθαν σε 2,8 δισ., το 2023 σε 2,1 και το 2024 σε 3,6 δισ. ευρώ. Ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία τους κατευθύνεται σε πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ αφορούν επενδύσεις που δημιουργούν ελάχιστες νέες θέσεις εργασίας και γι’ αυτό η ανεργία παραμένει στο …ύψος της, παρά την βροχή εκατομμυρίων. Γιατί όπως τέθηκαν όροι για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, δεν τέθηκαν όροι για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ανά εκατομμύριο επένδυσης ή για την χωροθέτηση μέρους των επενδύσεων στην ακριτική Ελλάδα ως όρο για την αναγκαία αποκέντρωση και περιφερειακή συνοχή;
Αποτέλεσμα των παραπάνω ταξικών, άγριων νεοφιλελεύθερων πολιτικών είναι το σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, κορυφή του παγόβουνου των κοινωνικών ανισοτήτων. Μέσα σε μια δεκαετία ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 300.000 ανθρώπους ή 3,1%: από 10,8 εκ. το 2011 σε 10,5 εκ. το 2011. Οι απαρχές του σύγχρονου δημογραφικού προβλήματος εντοπίζονται στην μνημονιακή εποχή όταν οι γεννήσεις μειώθηκαν και η μετανάστευση ανθρώπων σε παραγωγικές ηλικίες γνώρισε δόξες μεταπολεμικής εποχής. Αποτέλεσμα του δημογραφικού προβλήματος είναι η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, η επιδείνωση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος και η γήρανση της κοινωνίας. Η Ελλάδα σήμερα έχει τον πιο γερασμένο πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γι’ αυτό δεν ευθύνεται μόνον η αστικοποίηση του πληθυσμού και τα σύγχρονα πρότυπα ζωής…
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος της ΕΕ στην όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, που συμπληρώνεται λειτουργικά και υποστηρίζεται πολιτικά από το διακοσμητικό έως ανύπαρκτο Ευρωκοινοβούλιο, δεν πρέπει να ξεχασθεί στην πορεία για τις ευρωεκλογές του 2024…
* Λεωνίδας Βατικιώτης, Οικονομολόγος, Δημοσιογράφος, Διδάσκων ΑΕΙ
0 Σχόλια
Tο kozanara.gr δημοσιεύει άμεσα κάθε σχόλιο. Ωστόσο δεν υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Σχόλια με ύβρεις διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.