Η Ευρώπη κάτω από τον ζυγό των Ηνωμένων Πολιτειών

Του Γιώργου Βενέτη

Η ιστορία δείχνει ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν πληρώσει τίμημα για τα λάθη της πολιτικής των ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η εσφαλμένη πολιτική της Ευρώπης απέναντι στο ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Μέχρι το 2012, οι ευρωπαϊκές χώρες ήταν από τους σημαντικότερους οικονομικούς εταίρους του Ιράν, που αποτελούσε, μια πολύ σημαντική αγορά για τα ευρωπαϊκά προϊόντα. Οι Ιρανοί π.χ. προτιμούσαν τα γερμανικά ηλεκτρονικά και αυτοκίνητα από παρόμοια προϊόντα άλλων χωρών. Όμως, λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της Τεχεράνης, οι ευρωπαϊκές εταιρείες αποσύρθηκαν από την ιρανική αγορά και πλήρωσαν βαρύ οικονομικό τίμημα για την απώλεια, μιας πολλά υποσχόμενης αγοράς. Σήμερα, η οικονομική παρουσία των ευρωπαϊκών εταιρειών στο Ιράν, είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η Μέση Ανατολή, αν και δεν ήταν πραγματικά ειρηνική, είχε μία πολιτική σταθερότητα στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ως εκ τούτου, οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν τη φιλοδοξία να προωθήσουν την οικονομική ολοκλήρωση με τους γείτονές τους στη Μέση Ανατολή, καθώς η κατάσταση ασφάλειας ήταν αποδεκτή. Η διαδικασία της Βαρκελώνης της δεκαετίας του 1990 ήταν ένα τέτοιο πρόγραμμα για την συνεργασία της Ευρώπης και των χωρών στην άλλη πλευρά της Μεσογείου. Όμως στις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα οι Ηνωμένες Πολιτείες επεμβαίνουν στρατιωτικά σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη και Συρίας, με αποτέλεσμα τα κράτη και οι λαοί της Μέσης Ανατολής να βιώνουν τεράστιες περιφερειακές αναταραχές για περισσότερες από δύο δεκαετίες με συνέπεια αυτή η περιοχή να είναι η πιο ταραγμένη στον κόσμο.

Η διπλωματία των διαπραγματεύσεων

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρότειναν την έννοια της «διπλωματίας των διαπραγματεύσεων», η οποία, κατά τη γνώμη τους, θα μπορούσε να τους επιτρέψει να διεισδύσουν στη Μέση Ανατολή μέσω μιας προσέγγισης διαφορετικής από την πολιτική βίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Έτσι, το 2003, ο Γάλλος Πρόεδρος Ζακ Σιράκ και ο Γερμανός Καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, αντιτάχθηκαν σθεναρά στην απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να εισβάλουν στο Ιράκ, εξαπατώντας την παγκόσμια κοινότητα. Οι εξελίξεις τους δικαίωσαν, αν και δεν κατάφεραν να σταματήσουν τον πόλεμο.

Την ίδια χρονιά, τρεις υπουργοί Εξωτερικών —της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου— πραγματοποίησαν κοινή επίσκεψη στο Ιράν για να βρουν μια λύση στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μέσω της διπλωματίας, σε αντίθεση με τη προσέγγιση των ΗΠΑ που επιδίωκε οικονομικές κυρώσεις και στρατιωτική πίεση. Οι προσπάθειες της ευρωπαϊκής τριάδας αποδείχθηκαν επίσης σωστές, αν και δεν άλλαξαν την στάση της αμερικανικής διπλωματίας για την επίλυση του ιρανικού προβλήματος.

Το 2010, η ΕΕ πρότεινε μια διαφορετική έννοια της στρατηγικής αυτονομίας, στην πρόθεσή της να αποστασιοποιηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να μειώσει την εξάρτησή της από τους Αμερικανούς σε θέματα ασφάλειας. Όμως, δυστυχώς, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ευρώπη δεν κατέβαλε επαρκείς προσπάθειες για να προωθήσει μία αυτόνομη πολιτική. Αντίθετα, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες τάχθηκαν στο πλευρό των Ηνωμένων Πολιτειών κάτι που τελικά οδήγησε στην παραβίαση των οικονομικών συμφερόντων και των συμφερόντων ασφαλείας τους.

Η Ευρώπη κάνει τα ίδια λάθη

Αν αποκλείσουμε την πολιτική αφέλεια, οι ηγέτες των ευρωπαϊκών κρατών συνειδητοποιούν τον εσφαλμένο χαρακτήρα της τρέχουσας πολιτικής των ΗΠΑ. Παρ’όλα αυτά, ακολουθούν τυφλά και άνευ όρων τις πολιτικές της Ουάσιγκτον, σαν γνήσιες μαριονέτες των ΗΠΑ. Η ιστορία δείχνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν λανθασμένες επιλογές στην εξωτερική τους πολιτική, με τις ευρωπαϊκές χώρες να τις πληρώνουν ακριβά, κάνοντας τα ίδια λάθη ξανά και ξανά!

Είναι αλήθεια ότι οι σχέσεις του Ατλαντικού με την Ευρώπη βασίστηκαν σε πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς. Όμως, από την άλλη πλευρά, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Η Μέση Ανατολή είναι ένας άμεσος γείτονας της Ευρώπης, ενώ απέχει πολύ από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οποιαδήποτε αναταραχή συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την Ευρώπη.

Επιπλέον, η τρέχουσα πολιτική των ΗΠΑ έναντι της παλαιστινιο-ισραηλινής σύγκρουσης, με εκατομμύρια Παλαιστίνιους ήδη αναγκασμένους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, υπονομεύει προφανώς τη δικαιοσύνη, η οποία πρέπει να είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς τάξης. Η συνέχιση μιας τέτοιας κρίσης θα υπονομεύσει την εικόνα όχι μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό της Ευρώπης, που γειτνιάζει με τη Μέση Ανατολή και κατ’ ουσίαν δεν αναλαμβάνει ουσιαστικές πρωτοβουλίες για την κατάπαυση του πυρός. Σε κάθε περίπτωση, είναι καιρός οι Ευρωπαίοι ηγέτες να αναπτύξουν μια λογική προσέγγιση εξισορροπώντας, τα στενά συμφέροντά της γηραιάς ηπείρου, τη δικαιοσύνη και τις ατλαντικές τους υποχρεώσεις. Διαφορετικά, η Ευρώπη θα συνεχίσει να πληρώνει ένα δυσβάσταχτο τίμημα.

Η επιβεβαίωση των προαναφερθέντων έρχεται από τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος μιλώντας για τις τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις στον κόσμο και τις σχέσεις της Ευρώπης με τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου, ανέφερε σε δήλωση που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της Υπηρεσίας Εξωτερικών της ΕΕ, ότι η εποχή της δυτικής κυριαρχίας τελείωσε. «Εάν οι τρέχουσες παγκόσμιες γεωπολιτικές εντάσεις συνεχίσουν να εξελίσσονται σε μια κατεύθυνση «Δύση εναντίον υπολοίπων», το μέλλον της Ευρώπης κινδυνεύει, το μέλλον της είναι πλέον ζοφερό. Η εποχή της δυτικής κυριαρχίας έχει όντως τελειώσει. Αν και αυτό ήταν κατανοητό στη θεωρία, δεν αντλήσαμε πάντα όλα τα πρακτικά συμπεράσματα από αυτή τη νέα πραγματικότητα», είπε ο Ζοζέπ Μπορέλ.

Κατά τη γνώμη του Ζοζέπ Μπορέλ, η κατάσταση για την Ευρώπη έχει επιδεινωθεί από την ουκρανική κρίση και την αυξανόμενη κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή. «Πολλοί στον Παγκόσμιο Νότο μας κατηγορούν για διπλά μέτρα και σταθμά», πρόσθεσε ο Ζοζέπ Μπορέλ, ζητώντας αντίμετρα όχι μόνο με λόγια αλλά και με πράξεις, όσον αφορά τον πόλεμο στη Γάζα.

Κλείνοντας θα αναφερθούμε στο θέμα της Ουκρανίας, όπου υπάρχει έλλειψη κινήσεων απεμπλοκής και συμβιβασμού των εμπλεκομένων. Η μεγάλη αύξηση των τιμών ενέργειας ως συνέπεια των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα και οι άλλες πληθωριστικές πιέσεις, οδηγούν την Ευρώπη σε οικονομική αυτοκτονία. Γιατί λοιπόν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στηρίζοντας την Ουκρανία, επιβάλλουν κυρώσεις που τελικά πλήττουν την ίδια την Ευρώπη; Δεν αντιλαμβάνονται, ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ήταν ένα κολοσσιαίο λάθος κι ότι ο Πούτιν δεν έχει ούτε την πρόθεση ούτε την ικανότητα να απειλήσει την Ευρώπη;

►Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε… αποδρομή

Της Κύρας Αδάμ

Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όσο και εάν αξιολογούν κοντόφθαλμα τα γεγονότα, πιστεύουν τις προφάσεις των ΗΠΑ σχετικά με την «υπεράσπιση της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης» και την υποστήριξη της «εδαφικής κυριαρχίας» των εθνών-κρατών. Η χώρα που βαρύνεται, συν τοις άλλοις, με τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, τον βομβαρδισμό της Σερβίας για 71 συνεχόμενες ημέρες το 1999, προκειμένου να διαιρεθεί αυτή η χώρα, ώστε οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου να έχουν τη δική τους κρατική οντότητα, δεν δικαιούται να επικαλείται την ηθική. Η συμμετοχή της Ευρώπης σ’ αυτόν τον πόλεμο των κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι ακατανόητη, φαίνεται πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν απομακρυνθεί από τον ορθολογισμό.

Επί πλέον, Ιδιαίτερα ανήσυχοι εμφανίζονται Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σχετικά με την διαφαινόμενη αλλαγή προέδρου στις ΗΠΑ. Οι δηλώσεις του υποψήφιου αντιπρόεδρου του Ντόναλντ Τραμπ, Τζ. Ντ. Βανς, ότι «η Ευρώπη εξαρτιέται υπερβολικά από τις ΗΠΑ» και ότι η Γηραιά Ήπειρος θα έπρεπε να επωμιστεί το βάρος της υπεράσπισης της γειτονικής της Ουκρανίας, προκαλούν ανατριχίλα στο Κίεβο και στην Ευρώπη. Το ερώτημα που τίθεται είναι, ποια θα είναι η ροή της βοήθειας προς το Κίεβο, στην περίπτωση εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν μπορεί από μόνη της να σηκώσει το βάρος της βοήθειας προς την Ουκρανία. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει οι ευρωπαίοι ηγέτες θα αναγκασθούν να λάβουν δύσκολες αποφάσεις! Ίσως τότε, η εν υπνώσει ευρωπαϊκή πολιτική συνείδηση να ξυπνήσει και να υιοθετηθεί μία αποτελεσματική ανεξάρτητη στρατηγική για την ειρήνη.,.

Πηγή: militaire.gr