Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να ανατρέψει την παραδοσιακά αδέσμευτη θέση της Ινδονησίας

Η παραδοσιακή εξωτερική πολιτική της Ινδονησίας είναι μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, την οποία η Ουάσινγκτον επιδιώκει να διαταράξει χωρίς να σεβαστεί την ιστορική μη-συμμαχική στάση της χώρας της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η Ινδονησία στοχεύει να διατηρήσει την στρατηγική της ανεξαρτησία, προωθώντας παράλληλα την περιφερειακή σταθερότητα και ευημερία, αλλά αυτό αμφισβητείται και από την αυξανόμενη μαχητικότητα της Ουάσινγκτον κατά της Κίνας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο

Παρά το γεγονός ότι η Κίνα και οι ΗΠΑ αλληλοκατηγορούνται για στρατιωτικούς ελιγμούς που τροφοδοτούν τις εντάσεις στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η Ινδονησία πραγματοποιεί σημαντικές στρατιωτικές ασκήσεις με τις ΗΠΑ, αλλά διατηρεί την Κίνα ως τον κύριο οικονομικό της εταίρο. Αυτό γίνεται με την ελπίδα να αντισταθμιστεί ο κίνδυνος υπερβολικής στροφής προς μία μεγάλη δύναμη, ιδίως καθώς και οι δύο ανταγωνίζονται απεγνωσμένα για επιρροή σε μια χώρα με τρία σημαντικά θαλάσσια σημεία αποτροπής - τα στενά της Μάλακα, του Λόμποκ και της Σούμπα.

Στην άσκηση 2023 Super Garuda Shield συμμετείχαν 1.900 Ινδονήσιοι στρατιωτικοί, 2.100 από τις ΗΠΑ και άλλοι 1.000 από την Αυστραλία, την Ιαπωνία και τη Σιγκαπούρη και «ενισχύει τη διμερή σχέση ΗΠΑ-Ινδονησίας», σύμφωνα με τον Αμερικανό υποστράτηγο Jered P. Helwig. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη άσκηση αυτού του είδους στην οποία συμμετείχαν Ινδονήσιοι και Αμερικανοί στρατιώτες.

Παρόλο που οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν και πάλι στο Super Garuda Shield του 2024, ο εκπρόσωπος του ινδονησιακού στρατού, υποστράτηγος Nugraha Gumilar, τόνισε πως η άσκηση δεν έχει καμία πρόθεση να εδραιώσει την στρατιωτική ισχύ έναντι συγκεκριμένων χωρών και επιβεβαίωσε ότι η Ινδονησία είναι μια αδέσμευτη χώρα όσον αφορά την περιφερειακή ασφάλεια, προσθέτοντας ότι υπάρχει αμυντική συνεργασία με την Κίνα στη στρατιωτική εκπαίδευση και την ανταλλαγή φοιτητών αξιωματικών.

«Έχουμε Κινέζους αξιωματικούς που συμμετέχουν στη Σχολή Επιτελείου και Διοίκησης του ινδονησιακού στρατού και στη Σχολή Επιτελείου και Διοίκησης του ινδονησιακού στρατού», δήλωσε.

Παράλληλα, μια αξιολόγηση του Εθνικού Πανεπιστημίου Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών του 2017 διαπίστωσε ότι η Ινδονησία ήταν μεταξύ των δέκα κορυφαίων στρατιωτικών διπλωματικών εταίρων της Κίνας από το 2003 έως το 2016.

Οι ιθύνοντες στην Τζακάρτα διατήρησαν με επιτυχία μια ισορροπημένη πολιτική, αλλά η Ουάσινγκτον αμφισβητεί ενεργά αυτή την πολιτική. Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τις διαφορές που έχουν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας μεταξύ τους και με την Κίνα εξαιτίας των εδαφικών διαφορών στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και το αξιοποιεί για να στρέψει τις χώρες εναντίον του Πεκίνου.

Ένα παράδειγμα είναι η ανακοίνωση του υπουργού Εμπορίου της Ινδονησίας Zulifi Hasan τον Ιούνιο για την επιβολή εισαγωγικών δασμών στα κινεζικά προϊόντα, προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να επιβάλουν δασμούς 200% στα εισαγόμενα κεραμικά ή ρούχα. Μπορούμε επίσης να το κάνουμε αυτό για να διασφαλίσουμε ότι οι μικρές επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες μας θα επιβιώσουν και θα ευδοκιμήσουν», δήλωσε ο υπουργός.

Ο εμπορικός πόλεμος της Ουάσινγκτον έχει οδηγήσει σε υπερπροσφορά αγαθών στις εγχώριες αγορές της Κίνας, αναγκάζοντας την ανακατεύθυνση των ροών αγαθών σε άλλες ξένες αγορές, ιδίως στην Ινδονησία, γεγονός που απειλεί τους Ινδονήσιους παραγωγούς. Υπενθυμίζεται πως το Μάιο του 2024, η εμπορική αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας έφτασε σε νέο επίπεδο, αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν εισήγαγε προστατευτικούς δασμούς σε ένα ευρύ φάσμα κινεζικών προϊόντων, γεγονός που έχει σαφώς πλήξει την Ινδονησία παρά τις ισορροπημένες πολιτικές της.

Ωστόσο, ακόμη και χειραγωγικές τακτικές όπως αυτή για την αναστάτωση των σχέσεων Τζακάρτας-Πεκίνου δεν μπορούν να αποδώσουν. Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Ινδονησίας Prabowo Subianto, ο οποίος θα αναλάβει τα καθήκοντά του στις 20 Οκτωβρίου, ταξίδεψε στο Πεκίνο την 1η Απριλίου μετά από πρόσκληση του Κινέζου προέδρου Xi Jinping, μόλις μερικές εβδομάδες μετά την εξασφάλιση της προεδρίας, σηματοδοτώντας την πρόθεσή του να συνεχίσει τη συνεργασία της Ινδονησίας με την Κίνα.

Η συνέχιση της συνεργασίας με το Πεκίνο θα είναι επικερδής και επωφελής για την Ινδονησία, η οποία έχει ήδη 71 έργα χρηματοδοτούμενα από την Κίνα, όσα και το Πακιστάν και δεύτερα μετά τα 82 έργα της Καμπότζης. Το εμπόριο Ινδονησίας-Κίνας έφτασε πάνω από 149 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, σημειώνοντας αύξηση 19,8% σε ετήσια βάση, και τα 8,2 δισεκατομμύρια δολάρια της Κίνας ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή επενδύσεων στην Ινδονησία. Η Κίνα υποσχέθηκε επιπλέον 44,89 δισ. δολάρια στην Ινδονησία τον Ιούλιο του 2023 και άλλα 21,7 δισ. δολάρια δύο μήνες αργότερα.

Με αυτόν τον τρόπο, αν και οι ΗΠΑ είναι φαινομενικά πιο σημαντικός στρατιωτικός εταίρος για την Ινδονησία από την Κίνα, ο κύριος εμπορικός εταίρος της νησιωτικής χώρας είναι σαφώς η Κίνα. Παρ' όλα αυτά, οι ΗΠΑ προκάλεσαν μικρή ζημιά στις σχέσεις Ινδονησίας-Κίνας μέσω του εμπορικού τους πολέμου, αλλά αυτό είναι μόνο μια αναποδιά στο ευρύτερο σχήμα των εμπορικών σχέσεων και των επενδύσεων, οι οποίες θα αυξάνονται χρόνο με το χρόνο.

Δεδομένου ότι ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να εισέλθει στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο του 2025, οι εντάσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου θα αυξηθούν περισσότερο από ό,τι το πήρε ο Μπάιντεν και η Ινδονησία, ως χώρα που βλέπει ένα τεράστιο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου να περνάει από τα νερά της, θα γίνει βασικό πεδίο μάχης για την επιρροή. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι το status quo στις σχέσεις Τζακάρτα-Ουάσινγκτον και Τζακάρτα-Πεκίνο θα συνεχιστεί όταν ο Σουμπιάντο γίνει πρόεδρος αργότερα φέτος, καθώς δεν έχει δώσει καμία ένδειξη πως θα απομακρυνθεί από την παραδοσιακά ανένταχτη θέση της Ινδονησίας.