Πόλεμος, οικονομία και κοινωνία: Ποιο είναι το μέλλον του Ισραήλ;

Του Ζαφείρη Χατζηδήμου

Η άσχημη εσωτερική κατάσταση στο Ισραήλ έχει επιδεινωθεί δραματικά σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, με καθοριστικές επιπτώσεις από τον πόλεμο κατά της Χαμάς και της Χεζμπολάχ με τα έξοδα για την διεξαγωγή αυτού του πολέμου να έχουν εκτοξευτεί στα ύψη και η ισραηλινή κοινωνία να νιώθει τις επιπτώσεις καθημερινά, με αυξανόμενη ένταση και μέγεθος.

Ο Βενιαμίν Νετανιάχου διατηρεί την εξουσία με τη συμμαχία ακροδεξιών και θρησκευτικών κομμάτων, όπως το Otzma Yehudit και η Θρησκευτική Σιωνιστική Παράταξη, τα οποία υποστηρίζουν σκληρές εθνικιστικές πολιτικές και προωθούν τη συνέχιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων- και από την άλλη – η σύγκρουση του υπ. Αμυνας Γ. Γκαλάντ με τον Β. Νετανιάχου γνα ίνεται σφοδρότερη μέρα με τη μέρα.

Η πόλωση της ισραηλινής πολιτικής σκηνής έχει οξυνθεί, με την κυβέρνηση να βρίσκεται αντιμέτωπη με έντονες κοινωνικές αντιδράσεις, κυρίως λόγω του ζητήματος των ομήρων που κρατάει η Χαμάς.
Οι οικογένειες των ομήρων από την Χαμάς συνεχίζουν να οργανώνουν μαζικές διαδηλώσεις, κατηγορώντας την κυβέρνηση για αναποτελεσματικότητα στην απελευθέρωση των δικών τους ανθρώπων.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η οικονομία του Ισραήλ τον τελευταίο χρόνο, από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι τον Οκτώβριο του 2024, έχει επιβαρυνθεί σημαντικά εξαιτίας του πολέμου με τη Χαμάς και της κλιμάκωσης των συγκρούσεων με τη Χεζμπολάχ στον βορρά. Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται σε αυξητική πορεία, με τις τιμές να αυξάνονται λόγω της πολεμικής κατάστασης, της αύξησης των δημοσίων δαπανών για τον πόλεμο και των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Αρχικά, πριν από την κλιμάκωση, το ΔΝΤ προέβλεπε ανάπτυξη 3,4% για το 2024, ωστόσο, μετά την έναρξη των συγκρούσεων, οι προβλέψεις μειώθηκαν στο 1%-1,9%
Ο πληθωρισμός, που είχε κορυφωθεί στο 5,4% στις αρχές του 2023, συνεχίζει να παραμένει υψηλός, καθώς οι αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, οι μισθοί και οι δυσλειτουργίες στην οικονομία λόγω της επιστράτευσης μεγάλου αριθμού εφέδρων επιδεινώνουν την κατάσταση. Η Τράπεζα του Ισραήλ επεσήμανε ότι η δυνατότητά της να μειώσει τα επιτόκια είναι περιορισμένη, ενώ ταυτόχρονα ο υψηλός πληθωρισμός διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των πολιτών.

Η αγορά εργασίας έχει επίσης πληγεί, καθώς χιλιάδες έφεδροι έχουν επιστρατευτεί, γεγονός που έχει διαταράξει κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως ο τομέας υψηλής τεχνολογίας, ο οποίος επηρεάζεται από την απώλεια εξειδικευμένου προσωπικού.
Παράλληλα, ο τουριστικός τομέας, που συνεισέφερε σημαντικά στην οικονομία, έχει σχεδόν παγώσει, οδηγώντας σε περαιτέρω μείωση των εσόδων της χώρας.

Η συνολική δημοσιονομική κατάσταση του Ισραήλ επιδεινώθηκε από το αυξανόμενο κόστος του πολέμου. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει τον προϋπολογισμό άμυνας κατά 20 δισεκατομμύρια σέκελ ετησίως (περίπου 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια), οδηγώντας το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 6,6% του ΑΕΠ, ενώ η αναλογία δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε από 60,5% σε 61,9%

Οι αναλυτές προβλέπουν ότι η επίμονη αύξηση του πληθωρισμού και οι δημοσιονομικές πιέσεις θα συνεχίσουν να ασκούν πιέσεις στην οικονομία, καθυστερώντας την ανάκαμψη ακόμη και μετά την υποχώρηση των πολεμικών συγκρούσεων.

Ο πληθωρισμός αυξήθηκε από 3,1% τον Οκτώβριο του 2023 σε 5,4% τον Οκτώβριο του 2024. Οι αυξανόμενες τιμές ενέργειας και τροφίμων λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων, σε συνδυασμό με τις δυσλειτουργίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες, έχουν οδηγήσει σε αύξηση του κόστους ζωής. Οι πολεμικές επιχειρήσεις έχουν επίσης συμβάλει στην αβεβαιότητα, αυξάνοντας περαιτέρω τις τιμές καταναλωτικών αγαθών.
Η ανεργία παρουσίασε σταδιακή αύξηση από 5.2% σε 7,1% κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους. Η επιστράτευση και η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, ειδικά στους τομείς του τουρισμού και των υπηρεσιών, έχουν οδηγήσει σε μαζικές απολύσεις και μειώσεις θέσεων εργασίας.

Ρυθμός Ανάπτυξης ΑΕΠ στο Ισραήλ (Τελευταίοι 12 μήνες)

Πληθωρισμός στο Ισραήλ (Τελευταίοι 12 μήνες)

Ποσοστό Ανεργίας στο Ισραήλ (Τελευταίοι 12 μήνες)

Τα παραπάνω γραφήματα απεικονίζουν τη σταδιακή επιδείνωση της οικονομίας του Ισραήλ τους τελευταίους 12 μήνες, στα ελληνικά:

Ρυθμός Ανάπτυξης ΑΕΠ: Δείχνει μια συνεχή πτώση, με την οικονομία να συρρικνώνεται κατά 3% από τον Οκτώβριο του 2023 έως τον Οκτώβριο του 2024.
Πληθωρισμός: Παρατηρείται αύξηση από 3.1% σε 5.4%, κυρίως λόγω των πολεμικών συγκρούσεων και των ανατιμήσεων σε βασικά αγαθά.
Ποσοστό Ανεργίας: Η ανεργία αυξήθηκε από 5.2% σε 7.1%, επηρεάζοντας την αγορά εργασίας λόγω της επιστράτευσης και της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας.

Κοινωνικές επιπτώσεις

Η κοινωνική κατάσταση στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2024 είναι βαθιά επηρεασμένη από τον πόλεμο με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Η κοινωνία είναι εξαιρετικά πολωμένη, με πολλούς πολίτες να είναι αγανακτισμένοι με τη διαχείριση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ειδικά στο ζήτημα των ομήρων που κρατάει η Χαμάς.
Οι συνεχείς επιθέσεις έχουν αυξήσει τον φόβο και το άγχος στον πληθυσμό, οδηγώντας σε δραματική αύξηση της κατανάλωσης αντικαταθλιπτικών και ηρεμιστικών φαρμάκων. Οι Ισραηλινοί ανησυχούν έντονα για την ασφάλειά τους, καθώς βλέπουν τις επιθέσεις από το Ιράν και τη Χεζμπολάχ ως απειλές για την επιβίωση της χώρας.

Πολλοί Ισραηλινοί έχουν εγκαταλείψει τις περιοχές κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο και τη Γάζα, και η κυβέρνηση αντιμετωπίζει προκλήσεις στην παροχή προστασίας και ασφάλειας, ενώ η επιρροή της ακροδεξιάς συμμαχίας ενισχύει την εθνικιστική ρητορική. Ο στρατός, καταβεβλημένος από τη συνεχιζόμενη πολεμική σύγκρουση, έχει επιστρατεύσει μαζικά έφεδρους, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τις οικογένειες και την κοινωνική συνοχή.

Ταυτόχρονα, η οικονομική αβεβαιότητα και οι επιπτώσεις των υποβαθμίσεων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης αυξάνουν το αίσθημα ανασφάλειας στην κοινωνία. Η έλλειψη τουρισμού και η αύξηση των τιμών βασικών αγαθών εξαιτίας του πολέμου πλήττουν τη μεσαία τάξη, ενώ τα πολεμικά έξοδα στραγγίζουν τον προϋπολογισμό του κράτους.

Η κρίση με τους ομήρους προκαλεί μαζικές διαμαρτυρίες από τις οικογένειες των θυμάτων, οι οποίες ζητούν άμεσες ενέργειες για την επιστροφή τους. Η διαχείριση του ζητήματος από την κυβέρνηση έχει γίνει αντικείμενο έντονης κριτικής, με τα ΜΜΕ και τους διαμαρτυρόμενους να κατηγορούν την ηγεσία για αδράνεια και αδυναμία να προστατεύσει τους πολίτες της.

Πολιτικές επιπτώσεις

Η παρουσία της ακροδεξιάς στη συμμαχία του Νετανιάχου διαμορφώνει μια σκληρή προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική και τη διαχείριση της σύγκρουσης, με προτεραιότητα την εξασφάλιση της ασφάλειας των συνόρων. Ωστόσο, η κυβέρνηση βρίσκεται υπό πίεση λόγω της διαχείρισης των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των απωλειών, ενώ οι διαμάχες στο εσωτερικό της συμμαχίας αυξάνονται.

Οι εκκλήσεις για πολιτική λογοδοσία και πρόωρες εκλογές έχουν ενταθεί, καθώς οι αντιδράσεις για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου και η διαχείριση του πολέμου δημιουργούν συνεχείς εντάσεις. Ο “πόλεμος” μεταξύ του υπουργού Αμυνας, Γιόαβ Γκαλάντ, με τον πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης του πολέμου.

Ο Γκαλάντ, μαζί με άλλους πολιτικούς όπως ο Μπένι Γκαντζ και ο Γιαΐρ Λαπίντ, ασκούν πίεση για πρόωρες εκλογές, κυρίως λόγω της αποτυχημένης πρόληψης της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου και της δυσκολίας στη διαχείριση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ο Γκαλάντ υποστηρίζει ότι η πολιτική σταθερότητα πρέπει να προέλθει από νέες εκλογές, καθώς η τρέχουσα κυβέρνηση αποδυναμώνεται λόγω εσωτερικών διαφωνιών και λαϊκής δυσαρέσκειας

Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης Γκαντζ και Λαπίντ συμμερίζονται την ανάγκη για εκλογές, καθώς θεωρούν ότι η κρίση έχει αποδείξει τις αδυναμίες της τρέχουσας κυβέρνησης, που δεν κατάφερε να διαχειριστεί αποτελεσματικά την ασφάλεια της χώρας.
Παράλληλα, οι διαφωνίες μέσα στον συνασπισμό και ιδιαίτερα μεταξύ Γκαλάντ και Νετανιάχου, αντανακλούν τις διαφορετικές απόψεις για τη διαχείριση της ασφάλειας και τις στρατηγικές αντιμετώπισης της Χεζμπολάχ και της Χαμάς.

Τελικά;

Το Ισραήλ βρίσκεται στο ανώτατο δυνατό σημείο που μπορεί να αντέξει η «πολεμική οικονομία» φλερτάροντας με την εσωτερική κατάρρευση, με τον Βενιαμίν Νετανιάχου να βασίζεται σε ακροδεξιούς συμμάχους για να διατηρήσει την εξουσία. Η διαχείριση της κρίσης αποδεικνύεται ανεπαρκής, ενώ οι πολεμικές επιχειρήσεις έχουν φέρει τη χώρα σε πλήρη οικονομική και κοινωνική εξάντληση.
Ο λαός ζει σε κατάσταση μεγάλης έντασης για το παρόν και το μέλλον του, η οικονομία υποβαθμίζεται – και η πολιτική ηγεσία παραμένει εγκλωβισμένη στη δική της ατζέντα με σκοπό την επιβίωσή της με όποιο κόστος.

Αν ο Β. Νετανιάχου συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, η χώρα μπορεί να βρεθεί σε έναν ιστορικό κύκλο αποσταθεροποίησης που θα της κοστίσει μέσο-μακροπρόθεσμα πολλά περισσότερα από την οικονομική κατάρρευση…

Πηγή: neostrategy.gr