Οι φοβίες μιας επερχόμενης καταστροφής, φέρνουν αύξηση καρδιακών παλμών, κρίσεις πανικού, κοινωνική απομόνωση. Οδηγίες επιβίωσης.

της Βικτωρίας Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea
H οικονομική κρίση επηρεάζουν ζωτικούς τομείς της καθημερινής ζωής. Η οικονομική κρίση πλήττει σοβαρά την ψυχική υγεία, είχε προειδοποιήσει από το 2008 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Τότε αδιαφορούσαμε διότι είχαμε ακόμη ελπίδες, αλλά σήμερα βιώνουμε επώδυνα αυτή την προειδοποίηση.

Ο φόβος για μια επερχόμενη καταστροφή προκαλεί ποικίλες ψυχολογικές αντιδράσεις.

Ο φόβος οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και σαν συναίσθημα που δεν είναι οριοθετημένο τροφοδοτεί φαντασιώσεις ολικής καταστροφής, κλίμα πανικού, αναζήτηση προσωπικών λύσεων, μείωση του φυσιολογικού εγωισμού και της αξιοπρέπειας, άρα, και σε μείωση των απαιτήσεων. Το σφυροκόπημα του κοινού με αντιφατικές δηλώσεις για την οικονομία και σενάρια καταστροφής για την οικονομία αυξάνει το φόβο.

Ο φόβος, σε αυτήν την περίπτωση, είναι μια κατάσταση απ’ όπου μπορεί να προκύψουν οι πλέον αντιφατικές θετικές ή αρνητικές συμπεριφορές. Στις θετικές μπορεί να είναι η εναλλακτική οικονομία, η κοινωνική αλληλεγγύη, η προσπάθεια ένταξης των ξένων στον κοινωνικό ιστό, η μείωση του καταναλωτισμού και της μετατροπής των πάντων σε χρηματική αξία. Η κοινωνία κάτω από την πίεση της κρίσης παλινδρομεί, αισθάνεται ανασφάλεια. Ομαδοποιείται ταχύτατα σε νέα βάση.
Η οικονομική κρίση δεν κάνει διακρίσεις επηρεάζοντας την ψυχολογία όλων μας. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά βλέπουν την καθημερινότητά τους να αλλάζει και το μέλλον τους μοιάζει να είναι αβέβαιο, αν όχι απειλητικό. Η κρίση φέρνει στα διάβα της άγχος, φοβίες, καταθλιπτική διάθεση, απαισιόδοξη σκέψη. Κάποιοι πιστεύουν πως η κρίση επιδρά περισσότερο αρνητικά στους άνδρες και κάποιοι άλλοι στις γυναίκες. Όπως και να’ χει η αλήθεια είναι πως η οικονομική κρίση έχει συνδεθεί και στα δύο φύλα με αγχώδεις διαταραχές, νευρώσεις, κατάθλιψη, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, εξάρτηση από αλκοόλ. Για τον άνδρα που κοινωνικά θεωρείται ο «κουβαλητής» είναι δύσκολο να δεχτεί πως δεν τα καταφέρνει, πως δεν είναι αρκετός. Επιπλέον, ο άνδρας πιο δύσκολα μιλά για τα συναισθήματά του, μοιράζεται τη δυσκολία του, καθώς την ταυτίζει με αδυναμία. Έτσι, λοιπόν, είναι πιθανό να κλείνεται στον εαυτό του και να απομονώνεται. Από την άλλη, οι γυναίκες φαίνεται να πλήττονται περισσότερο συναισθηματικά από τους άνδρες. Η πολυπλοκότητα των ρόλων στους οποίους καλούνται να αντεπεξέλθουν δημιουργεί όπως φαίνεται όχι μόνο σωματική αλλά και ψυχική κούραση. Μελέτες σε διεθνές επίπεδο κάνουν λόγο για αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης στο γυναικείο πληθυσμό σε σχέση με τον ανδρικό.

Τα συμπτώματα αυτών των φοβιών εκδηλώνονται σωματικά, συμπεριφορικά και γνωστικά. Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν ταχυκαρδία, αδυναμία, ναυτία, εφίδρωση, ζάλη, γρήγορη αναπνοή. Εκδηλώνονται νευρώσεις, καταθλίψεις, κρίσεις πανικού, φοβίες και φυσικά έχουμε σωματοποιήσεις στο πεπτικό, το αναπνευστικό κλπ.
Τα συμπεριφορικά συμπτώματα περιλαμβάνουν αποφυγή της κατάστασης ή καμία αντίδραση. Τα γνωστικά συμπτώματα περιλαμβάνουν διαστρεβλωμένες σκέψεις.

Παράλληλα, παρατηρούμε μια αύξηση των καρδιαγγειακών προβλημάτων περίπου κατά 20%, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που καταφεύγουν σε ουσίες, όπως το αλκοόλ, λόγω της δυσκολίας τους να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά οικονομικά τους προβλήματα.

Όλες οι φοβίες που αναφέρθηκαν πιο πάνω διατηρούνται καθώς τα άτομα αποφεύγουν την κατάσταση που τους προκαλεί φόβο, χωρίς να δοκιμάσουν να την αντιμετωπίσουν, έτσι ώστε να ελέγξουν αν οι σκέψεις τους αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Έτσι το άγχος παραμένει και τα άτομα διατηρούν την αντίληψη ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το φόβο τους ενισχύοντας τη συμπεριφορά αποφυγής.

Αυτό που, όμως, είναι σημαντικό να ξέρουμε είναι ότι ο φόβος είναι απαραίτητος για την επιβίωσή μας και αποτελεί μια αυτόματη φυσιολογική διαδικασία, ενώ οι φοβίες αποτελούν διαταραχές άγχους, είναι επίμονες και τα συμπτώματά τους μπορεί να ποικίλλουν από ιδρωμένες παλάμες μέχρι αύξηση καρδιακών παλμών, κρίσεις πανικού και κοινωνική απομόνωση.

Εφόσον κάποιες συνθήκες δεν αλλάζουν, πρέπει να βρούμε τους τρόπους να είμαστε καλά, υγιείς και ισορροπημένοι μέσα σε αυτές.

Υπάρχει διέξοδος, υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης;

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε το μυαλό μας για να καθορίσουμε το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση, απαγορεύοντας στα κατακλυσμιαία αρνητικά συναισθήματα να μας παρασύρουν. Η επιβολή της λογικής σκέψης πάνω στην συναισθηματική αντίδραση του άγχους επανεξετάζοντας με τη λογική τους πραγματικούς κινδύνους που θεωρεί το άτομο πως θα αντιμετωπίσει λόγω της κρίσης, που και με ποιόν τρόπο θα τον επηρεάσουν και αν πραγματικά οι κίνδυνοι αυτοί είναι τόσο άμεσοι, είναι μια βασική επανεξέταση που θα τον βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων με καθαρό νου και στο να αποκτήσει μια πιο ψύχραιμη ματιά προς το μέλλον.

Φυσικά αν απλά αποφεύγεις κάποιο συναίσθημα αυτή τη στιγμή και μερικά λεπτά αργότερα, όταν έχεις ηρεμία, το ανακαλείς για να το αντιμετωπίσεις, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα.
Η διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να σε βοηθήσει να τα αντιμετωπίσεις και να τα απελευθερώσεις τη στιγμή που εμφανίζονται, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, χωρίς απαραίτητα να τα εκφράσεις και να προκαλέσεις διαμάχες, ή να τα συμπιέσεις και να προκαλέσεις αποστάσεις και ενοχές.

Προκειμένου να χαλαρώσουμε από το άγχος και την πίεση χρειάζεται καλή διατροφή, άσκηση, επαρκής ύπνος και καθημερινός χρόνος για ξεκούραση και χαλάρωση. Είναι απαραίτητο, να φροντίσουμε το σώμα μας και να σεβαστούμε τα όρια και τις αντοχές μας. Δεχόμενοι ότι «δεν εξαρτώνται όλα από μένα» πετυχαίνουμε να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητές μας.
Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουμε σε ευχάριστες δραστηριότητες, μέσα από μια γενικότερη προσπάθεια να ενισχύσουμε τις κοινωνικές μας επαφές και να δομήσουμε ένα υποστηρικτικό δίκτυο.
Εστιαστείτε σε αυτά που πραγματικά αξίζουν στη ζωή σας. Μπορεί να είναι η οικογένειά σας, ο σύντροφος σας, τα παιδιά σας, οι καλοί σας φίλοι, κάποιο hobby, κάποια ενδιαφέροντα που μπορεί να είχατε παραμελήσει. Δώστε χρόνο σε όλα αυτά.

Το κακό είναι ότι δεν προλαβαίνουμε να διαχειριστούμε τα τρέχοντα, σημερινά προβλήματα αφού έρχονται νέα θέματα, νέα προβλήματα, νέα συναισθήματα και αρχίζουμε ξανά την ίδια διαχείριση. Ας ελπίσουμε ότι θα μπορέσουμε να βγούμε από αυτόν το φαύλο κύκλο συμπίεσης συναισθημάτων, διαχείρισης άγχους - κατάθλιψης και να αντέξουμε να σταθούμε επιτέλους στα πόδια μας.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως δε διστάζουμε να αναζητήσουμε βοήθεια όταν νιώσουμε ότι βρισκόμαστε σε αδιέξοδο και πρώτα από όλα, ζητούμε τη στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον και αν δε βρούμε ανακούφιση εκεί, από κάποιον ειδικό ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Ακόμα και μία συνεδρία στον ψυχολόγο μπορεί να είναι χρήσιμη και ανακουφιστική.

Διαβάστε επίσης

Φοβίες, άγχος, κρίσεις πανικού. Συμπτώματα, η σημασία της άσκησης και της διατροφής (panic Attacks