Ένα είναι βέβαιο: το 2025 δεν θα βαρεθούμε.
Του Σωτήρη Μητραλέξη
Το 2025 ανοίγει δυναμικά. Μέσα σε ένα μόλις εικοσιτετράωρό του, ο Τραμπ ξεκίνησε από την αγορά της Γροιλανδίας, προχώρησε στη ρητορική εισβολή στον Παναμά και στην προσάρτηση του Καναδά, μετά ασχολήθηκε με τη μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού και, παρεμπιπτόντως, έριξε και στα επίσημα Truth Social του ένα δίλεπτο βίντεο με τον Jeffrey Sachs να αναλύει το πώς ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου ήταν υπεύθυνος για τα ψεύδη που οδήγησαν τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ κλπ. Εντός ενός εικοσιτετραώρου όλα τούτα. Και δεν έχει καν αναλάβει την προεδρία ακόμα. Ένα είναι βέβαιο: το 2025 δεν θα βαρεθούμε.
Τρία χρόνια ακούμε πως η Ρωσία θα εγείρει εδαφικές αξιώσεις επί κρατών-μελών της Ε.Ε. μετά από τον πόλεμο της Ουκρανίας: τελικά και αντ’ αυτού, αξιώσεις επί εδαφών (Γροιλανδία) κρατών-μελών της Ε.Ε. (Δανία) ανοίγουν πανηγυρικά οι… Ηνωμένες Πολιτείες. Όλα αυτά ακούγονται πολύ γαργαλιστικά για τίτλους στα ΜΜΕ. Προσφέρονται για επικέντρωση στα πρόσωπα και στις καφενειακές κρίσεις επ’ αυτών («ο Τραμπ είναι τρελός!») αντί για διάγνωση της στάσης των κρατών και της στρατηγικής τους. Ας επιχειρήσουμε το δεύτερο. Τι σημαίνουν όλα τούτα; Το εδώ επιχείρημά μας περιστρέφεται γύρω από δύο συν έναν άξονες: πρώτον, ότι έχουμε μια υποκατάσταση της (de facto αποτυχημένης) φιλοδοξίας για παγκόσμια διεθνή ηγεμονία με μια επιστροφή στο δόγμα Μονρόε περί κυριαρχίας των ΗΠΑ στο Δυτικό Ημισφαίριο (το οποίο, θυμίζουμε, δεν περιλαμβάνει την Ευρώπη -καθ’ ότι αρχίζει από το Γκρίνουιτς και το Λονδίνο: η Ευρώπη είναι στο Ανατολικό, και βέβαια στο Βόρειο, ημισφαίριο…).
Δεύτερον, ότι το δυναμικό άνοιγμα διεκδικήσεων και ζητημάτων αμερικανικής ηπείρου (Καναδάς, Γροιλανδία, Παναμάς…) έχει το παράπλευρο όφελος να επιτρέπει το ενδεχόμενο αποφυγής άμεσων συγκρούσεων με Ρωσία, Ιράν, και Κίνα και τη δυνατότητα ανεύρεσης ενός κάποιου modus vivendi, εάν υποθέσουμε ότι αυτό είναι αντικειμενικά εφικτό, χωρίς κάτι τέτοιο να φανερώνεται ως αδυναμία (αφού μια χαρά μπορείς να ανοίγεις τραχανά μαξιμαλιστικών διεκδικήσεων στο Δυτικό Ημισφαίριο -όχι χωρίς κάποια κέρδη της the art of the deal). Και bonus, η όλη συζήτηση για Καναδά και Γροιλανδία «δείχνει» στον Αρκτικό Κύκλο, στρατηγικής σημασίας πεδίο μελλοντικών αντιπαραθέσεων, όπου και μεσομακροπρόθεσμα συγκρούονται συμφέροντα ΗΠΑ και Ρωσίας -να όμως και μια φορά που αυτά τα συμφέροντα δεν θα συγκρούονται επί πτωμάτων κατοίκων της Ευρωπαϊκής ηπείρου…
Ας τα δούμε εν τάχει.
Ποια Ρωσία, ποιο Ιράν, ποια Κίνα; Πάμε για Καναδά, Παναμά και Δανία!
Οι ειδήσεις που βγαίνουν από τη μαραθώνια συνέντευξη τύπου του Ντόναλντ Τραμπ δεν θα έπρεπε να επικεντρώνονται μόνο στα ζητήματα όπου έδειξε διεκδικητικό μαξιμαλισμό, αλλά και σε αυτά για τα οποία έδειξε το ακριβώς αντίθετο. Σε αυτήν τη συνέντευξη τύπου, ως προς την εξωτερική πολιτική, ο Τραμπ φαίνεται να απορρίπτει την κλιμάκωση των συγκρούσεων με τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν. Αντ’ αυτού, δημιουργεί νέους στόχους, όπως τον Καναδά, τη Γροιλανδία και τον Παναμά. Είναι ενδεικτικό πως ο Τραμπ (δηλαδή, σε λίγες ημέρες, η κυβέρνηση των ΗΠΑ) δήλωσε ότι κατανοεί τη θέση της Ρωσίας σχετικά με τη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Εξέφρασε τη θέση ότι υπήρχε σαφής συμφωνία που παραβιάστηκε από τον Μπάιντεν, αναγνώρισε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι καταστροφικός και θα μπορούσε να κλιμακωθεί, και εξέφρασε την επιθυμία να τον τερματίσει πάση θυσία. Επίσης, και ίσως περιέργως, δεν αναφέρθηκε στην Κίνα ως κύριο ανταγωνιστή, εκτός από το θέμα της διώρυγας του Παναμά και της σινικής παρουσίας εκεί. Ομοίως, απέφυγε να σχολιάσει το ενδεχόμενο «προληπτικού χτυπήματος» των ΗΠΑ στο Ιράν.
Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς πως ο Τραμπ δημιουργεί αυτές τις συγκριτικά μικρές συγκρούσεις, με τις αξιώσεις του επί του Καναδά, της Γροιλανδίας, και του Παναμά, για να καλύψει μια δεδομένη ήττα των ΗΠΑ στην Ουκρανία και να αποφύγει τις μείζονες συγκρούσεις: Ρωσία, Κίνα, Ιράν. Και ναι μεν ο οσονούπω πρόεδρος των ΗΠΑ απαίτησε την απελευθέρωση των ομήρων στη Γάζα πριν από την ορκωμοσία του, «ειδάλλως θα γίνει της κολάσεως» όπως είπε, υπάρχει όμως σκεπτικισμός για το αν ο Τραμπ θα πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του, με βάση την προηγούμενη συμπεριφορά του αλλά και τους κινδύνους άμεσης και μαζικής αμερικανικής εμπλοκής.
Αλλά εν πάση περιπτώσει, είναι μάλλον ευκολότερο, και σίγουρα win-win, να τα βάζεις με τον Καναδά, τη Δανία και τον Παναμά αντί για τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν…
Δόγμα Μονρόε: Κυριαρχία στο Δυτικό Ημισφαίριο αντί για παγκόσμια φιλελεύθερη ηγεμονία
Υπάρχει όμως και η βαθύτερη διάσταση. Να θυμίσουμε τα βασικά: το Δόγμα Μονρόε είναι ιστορικά μια θεμελιώδης αρχή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που διατυπώθηκε από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέιμς Μονρόε στις 2 Δεκεμβρίου 1823. Σύμφωνα με το δόγμα αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι θα αντιτίθενται σε οποιαδήποτε απόπειρα ευρωπαϊκών δυνάμεων να επεκτείνουν την επιρροή τους ή να παρέμβουν στις υποθέσεις των ανεξάρτητων χωρών της Αμερικανικής ηπείρου. Σε αντάλλαγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύονταν να μην παρέμβουν στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ή στους πολέμους που αφορούσαν ευρωπαϊκές δυνάμεις (καλά πήγε αυτό). Περαιτέρω, ως προς το ιστορικό κομμάτι, το δόγμα είχε στόχο την προστασία των νέων ανεξάρτητων κρατών της Λατινικής Αμερικής από την αποικιακή επανάκτηση από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Το Δόγμα Μονρόε θεωρείται μια από τις πρώτες δηλώσεις «αμερικανικού ηγεμονισμού» στην αμερικανική ήπειρο και αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη της επιρροής των ΗΠΑ στο δυτικό ημισφαίριο. Το Δόγμα Μονρόε αποτέλεσε το θεμέλιο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από το 1823 έως ότου ο πρόεδρος Κένεντι δεσμεύτηκε ότι οι ΗΠΑ δεν θα εισέβαλαν ποτέ στην Κούβα στο πλαίσιο διαπραγματευτικής συμφωνίας για τον τερματισμό της κρίσης των πυραύλων της Κούβας και σε μικρότερο βαθμό έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση: έκτοτε προχωρήσαμε αντ’ αυτού στην «παγκόσμια ηγεμονία» και σε «πλανηταρχικούς» τίτλους, ορολογία που έχει ευδοκιμήσει αποκλειστικά στη δική μας χώρα.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι προτάσεις του Τραμπ αντιπροσωπεύουν συνολικά μια αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ. Προς την επαναβεβαίωση του δόγματος Μονρόε και την επαναβεβαίωση της κυριαρχίας των ΗΠΑ στο Δυτικό Ημισφαίριο αντί για το δόγμα της παγκόσμιας φιλελεύθερης ηγεμονίας, για τον απλό λόγο ότι αυτή δεν είναι πλέον εφικτή (κι ας μην έχει ενημερωθεί επ’ αυτού ο απερχόμενος ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν). Ουσιαστικά προτείνουν στις ΗΠΑ να επαναπροσανατολιστούν από μια παγκόσμια υπερδύναμη, που υπόκειται σε αυξανόμενη αυτοκρατορική υπερεπέκταση και διεξάγει πολέμους αλλαγής καθεστώτος αόριστης διάρκειας, πίσω στο καθεστώς της ημισφαιρικής υπερδύναμης. Ενδεχομένως καλά νέα για όσους δεν βρίσκονται στο Δυτικό Ημισφαίριο…
Εστιάζοντας στον Αρκτικό Κύκλο
Η γεωγραφική του θέση επιτρέπει τον έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών και των αεροπορικών χώρων, αυξάνοντας τη γεωπολιτική του αξία. Περαιτέρω, η κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των πάγων έχουν ανοίξει νέες θαλάσσιες διαδρομές, όπως η Βόρεια Θαλάσσια Οδός κατά μήκος της ρωσικής ακτής, η οποία μπορεί να μειώσει σημαντικά τους χρόνους μεταφοράς μεταξύ Ασίας και Ευρώπης κατά 40%, με σημαντικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η εκμετάλλευση αυτών των διαδρομών θα μπορούσε να αλλάξει την παγκόσμια εμπορική δυναμική, παρακάμπτοντας τις παραδοσιακές διαδρομές μέσω της Διώρυγας του Παναμά και του Σουέζ.
Βεβαίως, η αυξανόμενη γεωπολιτική σημασία της Αρκτικής έχει οδηγήσει σε μια αυξημένη στρατιωτική παρουσία από διάφορες χώρες. Η Ρωσία έχει κατασκευάσει λιμάνια, τερματικούς σταθμούς και στόλους παγοθραυστικών στην περιοχή, με στόχο την εκμετάλλευση των νέων θαλάσσιων διαδρομών για την εξαγωγή πόρων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την πλευρά τους, έχουν επίσης ισχυρή στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, με βάσεις όπως η Pituffik Space Base στη Γροιλανδία, η οποία είναι κρίσιμη για το αμυντικό τους σύστημα πυραύλων.
Ο Αρκτικός Κύκλος έχει γίνει, λοιπόν, ένα πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων: αναδεικνύεται ως ένα από τα νέα «μεγάλα παιχνίδια» του 21ου αιώνα. Και αυτό, καταπώς φαίνεται, δεν διαφεύγει της προσοχής του Ντόναλντ Τραμπ. Ευτυχώς, βέβαια, τυχόν μελλοντικές εκεί κλιμακώσεις μοιάζει να εκφεύγουν της διάρκειας της προκείμενης θητείας του -ενώ πλέον το πεδίο ανταγωνισμών μεταξύ μεγάλων δυνάμεων επιμοιράζεται και σε περιοχές μακράν του αμιγούς ευρωπαϊκού εδάφους…
Έχουμε να δούμε πολλά λοιπόν, και ξεκινήσαμε δυναμικά τη νέα χρονιά -για να το θέσουμε κομψά.
Πηγή: ΚΟΣΜΟΔΡΟΜΙΟ
σφαιρικά…){kind=link}
0 Σχόλια
Tο kozanara.gr δημοσιεύει άμεσα κάθε σχόλιο. Ωστόσο δεν υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Σχόλια με ύβρεις διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.