Ελληνική Επανάσταση: Εθνική Ανεξαρτησία ή Επίσημο Προτεκτοράτο;

Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΤΖΙΔΗΣ

Από την δημιουργία του Ελληνικού κράτους, βλέπουμε το εγχώριο πολιτικό σκηνικό να αλληλεπιδρά με την χάραξη της εξωτερική πολιτικής των Μεγάλων. Ακόμη και η ίδια η Ελληνική Επανάσταση θα αρχίσει από το ιδεολογικό υπόβαθρο της Γαλλικής, η οποία αντανακλά ακτίδες από την Ένδοξη (Αγγλία) αλλά και από την Αμερικανική Επανάσταση. Όμως η Γαλλική έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ο «νεοελληνικός διαφωτισμός» εμπνέεται από την δημιουργία του πρώτου έθνους κράτους και η ελληνοτραφής αστική τάξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εμπνέεται  για την δημιουργία ενός «δικού» ζωτικού της χώρου. Κάπως έτσι έρχεται στα μυαλά των ελληνόφωνων πλοιοκτητών, εμπόρων, αστών, σε μέρος της Υψηλής Πύλης (που είχαν Ρωμαίικη συνείδηση) και στους Φαναριώτες η ιδέα της Επανάστασης. Οι διεργασίες γνωστές, η οργάνωση της Φιλικής εταιρίας που δημιούργησε τις συνθήκες του ένοπλου Αγώνα, με εγγυήσεις από εξωγενείς δυνάμεις που σκιά γράφονταν και την «Αόρατη» Αρχή μαζί με πολύ Ρωμαίικο αίμα, οδήγησε στην Εθνική «Ανεξαρτησία».

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Ας δούμε όμως τα πράγματα και λίγο διαφορετικά. Ο χρόνιος «ασθενής» ή αλλιώς το πληγωμένο Οθωμανικό θηρίο φαίνεται πως αρχίζει να καταρρέει. Οι Άγγλοι, την επομένη των Ναπολεόντειων Πολέμων, βλέπουν το Ανατολικό ζήτημα να εξελίσσεται και ψάχνουν τρόπους λύσεις, καθώς η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα δημιουργήσει εμπορικά κενά τα οποία θέλει η ίδια να καλύψει αλλά και να αποκτήσει ένα μακρύ «χέρι» ή λιμάνι ή ακόμα καλύτερα ένα προτεκτοράτο, χωρίς όμως να διαταραχτεί το status quo.

Αμέτρητες εξεγέρσεις θα λάβουν χώρα στον Ελλαδικό χώρο κατά τα τέλη του 18^ου-αρχές 19^ου αιώνα (χρησιμοποιώ συνειδητά τον όρο εξέγερση δηλαδή τον ένοπλο αγώνα που ΔΕΝ έχει ως στόχο την αλλαγή της ισχύουσας τάξης πραγμάτων αλλά την επαναδιαπραγμάτευση του ρόλου του εξεγειρόμενου στο ισχύον σύστημα).

Η αρχή των Επαναστατικών ενεργειών θα γίνει στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας (Παραδουνάβιες Ηγεμονίες) στην οποία υπάρχει ειδικό στρατιωτικό καθεστώς, υπονοώντας Τσαρική υποστήριξη κάτι που στην πραγματικότητα δεν έγινε ποτέ, καθώς η Ρωσική Αυτοκρατορία θα επιτρέψει στον Σουλτάνο να φέρει στρατό στην αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Μολδοβλαχίας και ουσιαστικά να κατατροπώσει τα Επαναστατικά στρατεύματα των Φιλικών. Αυτή ήταν η πρώτη φάση της Επανάστασης, με την πρώτη «βοήθεια» εξωγενών παραγόντων, που αποδείχτηκαν ανύπαρκτες, καθώς το  μετά Ναπολεόντειο κλίμα υπό την Ιερά Συμμαχία, δεν επέτρεπε Επαναστάσεις.

Η δεύτερη φάση της Επανάστασης θα χαραχτεί με πολλές στρατιωτικές νίκες που γρήγορα θα τραβήξουν το βλέμμα των Μεγάλων της Ευρώπης. Καθώς ο ένοπλος αγώνας εδραιώνεται στην Πελοπόννησο και αρχίζει να δημιουργείται το πρώτο Επαναστατικό κράτος,  στην 1 Ιανουαρίου του 1822 ψηφίζεται από την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το Προσωρινό Πολίτευμα της Χώρας. Από τις πρώτες ενέργειες συγκρότησης κρατικών θεσμών, φαίνεται η διαιρετική τομή ανάμεσα στους «παραδοσιακούς» και «νεωτερικούς». Η πτέρυγα των παραδοσιακών (κοτσαμπάσιδες, ανώτερος κλήρος) δεν θέλει να αλλάξει το σύστημα εξουσίας αλλά το κεντρικό πρόσωπο, δηλαδή να αντικατασταθεί ο Σουλτάνος από έναν χριστιανό ηγεμόνα ανεξαρτήτου καταγωγής. Η άλλη πλευρά απαρτίζεται από Έλληνες της διασποράς, Φαναριώτες, λόγιους, αστούς, ως επί το πλείστον Φιλικούς που επιθυμούσαν την δημιουργία ενός νεωτερικού Εθνικού κέντρου εξουσίας κατά τα πρότυπα της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας, δηλαδή μιας αστικής δημοκρατίας.

Η βασική μεταξύ τους  διαφωνία είναι στο «ποιος» και «πως» θα ασκεί την εξουσία, ένας «βεζίρης» στην θέση του βεζίρη ή το νεοσύστατο Επαναστατικό κράτος θα πήγαινε σε ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα εξουσίας;

Κάπως έτσι φτάνουμε στον Εμφύλιο, που στην πρώτη φάση του (1823-1825) ουσιαστικά αντιμάχονται οι δυο πλευρές για το «πως» και «ποιοι» θα ακούν την εξουσία, για παράδειγμα τους φόρους στην Μάνη θα τους συλλέγει όπως προεπαναστατικά ο Μπέης της Μάνης (Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης) με την συνοδεία Κάπων (Κολοκοτρώνης) χωρίς διαφάνεια και κρατική μέριμνα για την φορολογία ή ένα κεντρικό, εθνικό κράτος δια των επίσημων φοροεισπρακτόρων που θα φορολογεί με συγκεκριμένο τρόπο;  Η πρώτη φάση του Εμφυλίου θα λήξει με νικητές την νεωτερική/αστική πτέρυγα της Επανάστασης, η οποία θα βρει «βοήθεια» κατά την διάρκεια του Εμφυλίου από ξένες δυνάμεις και ιδιαίτερα από την Αγγλία, η οποία αρχίζει να καλοβλέπει την δημιουργία ενός προτεκτοράτου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Η δεύτερη φάση του εμφυλίου θα πραγματωθεί ανάμεσα στην Επίσημη Επαναστατική Κυβέρνηση (που υποστηρίζεται ανοιχτά από την Αγγλία) και στους Προύχοντες της Πελοποννήσου. Η Αγγλική επιρροή στα Επαναστατικά πράγματα γίνεται έντονα αισθητή κατά την δεύτερη φάση του εμφυλίου, καθώς η πλευρά που υποστηρίζεται από την Βρετανία επικρατήσει ολοκληρωτικά. Φυλακίσεις, εκτελέσεις, δολοφονίες θα απαρτίζει το μενού των νικητών, οι οποίοι χαράζουν τα επόμενα βήματα της Επανάστασης υπό τις Αγγλικές καθοδηγήσεις.

Κατά το 1825 οι Οθωμανοί παρατηρώντας τις Βρετανικές κινήσεις και θέλοντας να βάλουν τέλος στα σενάρια ενός Αυτόνομου ή Ανεξάρτητου Κράτους στην περιοχή, η Υψηλή Πύλη θα εκτονώσει εσωτερικές-συστημικές έριδες, καλώντας τον Ιμπραήμ (αντιβασιλέα της Αιγύπτου) να καταπνίξει την Επανάσταση με ποικίλα ανταλλάγματα.

Ο Ιμπραήμ μετά την απόβασή του στην Κρήτη (1824) και αφού λεηλατήσει τα νησιά του Αιγαίου, αποφασίζει να ξεχειμωνιάσει στην Σούδα. Τέλη Φεβρουαρίου του 1825,  θα εμφανιστεί στην Πελοπόννησο όπου μέχρι το καλοκαίρι θα την κυριεύσει. Ως το καλοκαίρι του 1827 ο Ιμπραήμ θα σημειώνει μόνο επιτυχίες οι οποίες φαίνεται πως οδηγούν στην ουσιαστική κατάρρευση της Επανάστασης. Πλέον οι Επαναστατημένοι ελπίζουν σε ένα θαύμα, με την πιο φιλοαγγλική πτέρυγα να καλεί τους Βρετανούς σε βοήθεια.

Στις 6 Ιουλίου του 1827 θα υπογραφεί από της Δυνάμεις (Αγγλία-Ρωσία- Γαλλία) το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, ουσιαστικά η Ελλάδα θα γίνει ένα Αυτόνομο κράτος που θα αποδίδει φόρο υποτέλειας στον Σουλτάνο. Αυτή η απόφαση θα βρει απέναντι τους Έλληνες επαναστάτες, οι οποίοι θα συνεχίσουν τον Αγώνα, με την άλλη πλευρά να «καθαρίζει» τον Μοριά υπό τον Ιμπραήμ.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου είναι το γεγονός που θα «χαρίσει» στην Ελληνική Επανάσταση την Εθνική Ανεξαρτησία και όχι Αυτονομία. Στις 8/20 Οκτωβρίου του 1827 ο τουρκο-αιγυπτιακός στόλος υπό τον Ιμπραήμ θεωρεί πως εξαιτίας της αριθμητικής του υπεροχής θα μπορέσει να κατατροπώσει τον συνασπισμένο στόλο των τριών εγγυήτριων δυνάμεων έτσι ώστε να έχει πολλαπλά οφέλη, με πιο βασικά την ανάδειξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως Μεγάλης Δύναμης και πάλι και την παύση της Επανάστασης μία και καλή.  Το αποτέλεσμα της Ναυμαχίας ήταν ολέθριο για τους Οθωμανούς, όπου εκτός από τον στόλο τους χάνουν και τον έλεγχο του Μοριά, καθώς γαλλικά στρατεύματα μετά το Ναυαρίνο θα «καθαρίσουν» την Πελοπόννησο από τον στρατό του Ιμπραήμ.

Πώς φτάνουμε όμως στην Εθνική «Ανεξαρτησία» και στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου (1830);

Μετά το Ναυαρίνο, ο λόρδος και ναύαρχος Κόρδιγκτον θα γράψει προς το Αγγλικό Υπ.Εξ. πως η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι υποτελείς στους Οθωμανούς. Αυτό θα οδηγήσει στο να γίνει τυπικά ανεξάρτητη αλλά πραγματικά στην σφαίρα επιρροής της Αγγλίας. Ο λόρδος θα σημειώσει πως «Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι πραγματικά ανεξάρτητη, άρα θα είναι υπό την σφαίρα επιρροής κάποιας χώρας. Αυτή η χώρα πρέπει να είναι  η Βρετανία.».

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Με την δολοφονία Καποδίστρια, η ιστορία μαρτυρά πως η Ελλάδα και επίσημα είναι ένα «μακρύ χέρι» Βρετανίας, καθώς το νέο Κράτος θα αποκτήσει μονάρχη Αγγλικής επιλογής (μετά τον Πρίγκιπα  Γουίλιαμ της Αγγλίας που τελικά δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις και τον Λεοπόλδο της Σαξονίας και μετέπειτα του Βελγίου που δεν δέχτηκε τον Ελληνικό θρόνο, καθώς θεωρούσε πως η Ελλάδα δεν θα είναι πραγματικά ανεξάρτητη και οι δυνάμεις δεν ψάχνουν μονάρχη αλλά εντολοδόχο). Στον Ελληνικό θρόνο θα έρθει ο Όθωνας, που πολλά μπορούν να λεχθούν για αυτόν, όμως πρέπει να σημειώσουμε πως από την στιγμή που η Βαυαρική πολιτική δεν βρίσκει σύμφωνη την Αγγλία, ο χρόνος κυλά αντίστροφα για τους καλόβολους Γκλύξμπουργκ.

Κλείνοντας, συμπεραίνουμε πως η δημιουργία του Ελληνικού κράτους γεννάτε στους κόλπους της Γαλλικής Επανάστασης και των συμφερόντων της Ρωμαίικης αστικής τάξης να αποκτήσει εθνική επικράτεια/συνείδηση, ποτισμένη με αγώνες και αίμα που συγκλίνουν με την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας στην μετά Ναπολεόντεια εποχή. Ουσιαστικά, η ελληνική επανάσταση δημιουργεί ένα βρετανικό προτεκτοράτο, που εξυπηρετεί τα εμπορικά συμφέροντα της Αγγλίας (εμπορικά, οικονομικά, πολιτικά) στην περιοχή, διατηρώντας την τάξη πραγμάτων. Αυτή η ιστορική συνθήκη έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν την συγκρίνουμε και με άλλες ιστορικές στιγμές, λόγου χάριν την ένταξη της Ελλάδας στον Α΄ παγκόσμιο, ή στον Β΄. Την θέση και τα γεγονότα της Ελλάδας στην μεταπολεμική Ευρώπη, τον εμφύλιο ως την Χούντα των Συνταγματαρχών και την Μεταπολίτευση. Τέλος, σήμερα η εξωτερική πολιτική των δυνάμεων παρασύρει την Ελληνική εξωτερική/εσωτερική πολιτική το ίδιο; Αν ναι, τότε κερδίσαμε την Εθνική μας Ανεξαρτησία ή γίναμε το πρώτο επίσημο Προτεκτοράτο στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο; Επιπρόσθετα, ποια είναι η διαφορά στην πολιτική ζωή του τόπου σήμερα από το 1821-1827; Αυτά είναι μερικά ερωτήματα ώστε να ξανασκεφτούμε μήπως τελικά δεν μαθαίνουμε σωστά την εθνική μας ιστορία ή καλύτερα πως «βαφτίζουμε» την ιστορία μας με στόχο να απενοχοποιήσουμε την επανάληψή της.

The post Ελληνική Επανάσταση: Εθνική Ανεξαρτησία ή Επίσημο Προτεκτοράτο; appeared first on Militaire.gr.

από militaire.gr