Ο ουκρανικός πόλεμος για το λίθιο

Photo: Social media

Υπάρχουν στιγμές στην Ιστορία που χαρακτηρίζονται από μια ισχυρή οικονομική συνιστώσα, τόσο κυρίαρχη που λέγεται ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια επανάσταση, περνώντας από την πάντα δραματικά παρούσα στιγμή του πολέμου. Από τα τέλη του 19ου αιώνα που ο κόσμος έχει γίνει μάρτυρας πολέμων για το πετρέλαιο- τώρα, όμως, βρισκόμαστε εδώ και λίγα χρόνια σε εκείνους για τις σπάνιες γαίες, μεταξύ των οποίων το λίθιο, ένα ορυκτό απαραίτητο για τα smartphones και κυρίως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, παίζει προνομιακό ρόλο.

Lorenzo Maria Pacini - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr

Έγγραφα του Foreign Office, τα οποία εξετάστηκαν από έναν Βρετανό ιστορικό και δημοσιογράφο, δείχνουν πως το Ηνωμένο Βασίλειο οργάνωσε από την κορυφή ως τη βάση την ανατροπή του προέδρου Έβο Μοράλες προκειμένου να αρπάξει τα αποθέματα λιθίου της Βολιβίας. Τίποτα καινούργιο κάτω από τον ήλιο: ο άξονας ΗΠΑ-Μεγάλη Βρετανία κάνει βρώμικες δουλειές ήδη εδώ και αιώνες, και αυτή δεν είναι σχεδόν η πρώτη προγραμματισμένη ανατροπή ή εξαγωγή της δημοκρατίας με βόμβες και πραξικοπήματα.

Σκεφτείτε για λίγο την ανατροπή του προέδρου Έβο Μοράλες, το μακρινό 2019: τότε τα δυτικά μέσα ενημέρωσης υποστήριζαν ότι ο Μοράλες είχε μετατρέψει τη Βολιβία σε δικτατορία και για το λόγο αυτό ο λαός τον έδιωξε. Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών («Organization of American States», OAS) δημοσίευσε έκθεση στην οποία πιστοποιούσε ότι οι εκλογές ήταν νοθευμένες και πως γινόταν αποκατάσταση της δημοκρατίας. Ο πρόεδρος Μοράλες, φοβούμενος ότι θα κατέληγε όπως ο πρόεδρος της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, κατέφυγε στο Μεξικό και κατήγγειλε πραξικόπημα που οργανώθηκε για να αποθησαυρίσει τα αποθέματα λιθίου της χώρας. Αφού απέτυχε να εντοπίσει τους υποκινητές του, δεν πήρε παρά μόνο σαρκασμό από τη Δύση. Μόνο το Réseau Voltaire αποκάλυψε ότι η επιχείρηση είχε πραγματοποιηθεί από μια κοινότητα Κροατών Καθολικών της ustascia, εγκατεστημένων στη Βολιβία -στη Σάντα Κρουζ- από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ένα είδος δικτύου παραμονής του ΝΑΤΟ, όπως αποκαλείται στην ορολογία. Ένα χρόνο αργότερα, το κόμμα του προέδρου Μοράλες κέρδισε τις εκλογές με πολύ μεγάλη διαφορά. Δεν υπήρξαν προκλήσεις και ο Μοράλες μπόρεσε να επιστρέψει θριαμβευτικά στην πατρίδα του. Η υποτιθέμενη δικτατορία του Μοράλες δεν υπήρξε ποτέ, ενώ η δικτατορία της Αμερικανίδας ερωμένης Jeanine Áñez ανατράπηκε από την κάλπη.

Ο ιστορικός Mark Curtis και ο δημοσιογράφος Matt Kennard απέκτησαν πρόσβαση σε βεβηλωμένα έγγραφα του Foreign Office και τα μελέτησαν, δημοσιεύοντας τα ευρήματά τους στον ιστότοπο Declassified UK, ο οποίος μεταφέρθηκε στη Νότια Αφρική αφού υπέστη στρατιωτική λογοκρισία στο Ηνωμένο Βασίλειο -και πάλι τίποτα καινούργιο, είναι πλέον η πρακτική της δημοκρατικής «ελεύθερης έκφρασης». Το προσόν του Curtis είναι ότι έδειξε πως η πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου δεν έχει αλλάξει καθόλου μετά την αποαποικιοποίηση: προκύπτει πως η ανατροπή του προέδρου Μοράλες καθοδηγήθηκε από το ίδιο το Foreign Office και στοιχεία της CIA που ξέφυγαν από τον έλεγχο της κυβέρνησης Τραμπ, με στόχο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, την κλοπή του βολιβιανού λιθίου, που επιθυμούσε το Ηνωμένο Βασίλειο ως μέρος της ενεργειακής μετάβασης. Ήδη από το 2009, η κυβέρνηση Ομπάμα επιχείρησε πραξικόπημα, αλλά ο Μοράλες κατάφερε να το ματαιώσει και πολλοί Αμερικανοί διπλωμάτες και αξιωματούχοι απελάθηκαν από τη Βολιβία. Η κυβέρνηση Τραμπ, από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι άφησε το πεδίο ανοιχτό στους πολιτικούς ηγέτες της Λατινικής Αμερικής, αλλά τους εμπόδισε συστηματικά να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους.

Αλλά τι είναι τόσο ενδιαφέρον σχετικά με το λίθιο; Απλό: είναι βασικό στοιχείο των μπαταριών και σε έναν κόσμο όπου ωθούμεθα πέρα από την υπερψηφιοποίηση και την τεχνολογική υβριδοποίηση της καθημερινής ζωής, το λίθιο σημαίνει χρήμα και δύναμη. Το μέταλλο αυτό βρίσκεται κυρίως στα φυσικά αλατούχα διαλύματα των λιμνών στα υψίπεδα της ερήμου των Άνδεων στη Χιλή, την Αργεντινή και, ιδίως, τη Βολιβία (το «τρίγωνο του λιθίου»), καθώς και στο Θιβέτ σε αλάτες, ενώ βρίσκεται επίσης σε στερεά μορφή σε ορισμένα ορυκτά που εξάγονται από ορυχεία της Αυστραλίας. Σε τεχνικό επίπεδο, είναι απαραίτητο για τη μετάβαση από τη βενζίνη στα ηλεκτρικά οχήματα, και με τις συμφωνίες του Παρισιού για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας, έχει γίνει πιο σημαντικό από το πετρέλαιο στην προοπτική.

Το Φεβρουάριο του 2019, ο πρόεδρος Μοράλες εξουσιοδότησε μια κινεζική εταιρεία, την TBEA Group, να εκμεταλλευτεί τα κύρια αποθέματα λιθίου της χώρας, και τότε ήταν που το Ηνωμένο Βασίλειο κατέστρωσε ένα σχέδιο για την ιδιοποίησή του. Ο Μοράλες έγινε πρόεδρος της Βολιβίας το 2006, εκπροσωπώντας πολιτικά εν μέρει τους παραγωγούς της κόκας, ενός τοπικού φυτού απαραίτητου για τη ζωή σε μεγάλο υψόμετρο. Η εκλογή του Μοράλες σηματοδότησε έτσι την επιστροφή στην εξουσία των Ινδιάνων, αποκλεισμένων από την εποχή του ισπανικού αποικισμού, πάνω σε ένα εμπόριο πολύ υψηλής διεθνούς αξίας.

Από την άποψη αυτή, ο Τιερί Μεσιάν συνόψισε μερικά από τα ορόσημα της κούρσας του λιθίου:

- Από το 2017-2018 το Ηνωμένο Βασίλειο έστειλε εμπειρογνώμονες στην εθνική εταιρεία Yacimientos de Litio Bolivianos (YLB) για να αξιολογήσει τις συνθήκες εκμετάλλευσης του λιθίου της Βολιβίας.

- Το 2019-20 το Λονδίνο χρηματοδότησε μια μελέτη για τη βελτιστοποίηση της έρευνας και της παραγωγής λιθίου στη Βολιβία μέσω βρετανικής τεχνολογίας.

- Τον Απρίλιο του 2019, η πρεσβεία του Ηνωμένου Βασιλείου στο Μπουένος Άιρες διοργάνωσε σεμινάριο με εκπροσώπους από την Αργεντινή, τη Χιλή και τη Βολιβία, καθώς και με ηγέτες της εξορυκτικής βιομηχανίας και της κυβέρνησης, για να παρουσιάσει τα οφέλη που θα αποκόμιζαν από τη χρήση του Χρηματιστηρίου Μετάλλων του Λονδίνου. Συμμετείχε επίσης ένας υπουργός από την κυβέρνηση Μοράλες.

- Αμέσως μετά το πραξικόπημα, αποκαλύφθηκε ότι η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (IADB) χρηματοδοτούσε τα βρετανικά έργα.

- Πολύ πριν από το πραξικόπημα, το Υπουργείο Εξωτερικών ανέθεσε σε μια εταιρεία της Οξφόρδης, την Satellite Applications Catapult, να ετοιμάσει έναν χάρτη των αποθεμάτων λιθίου- ωστόσο, η εταιρεία δεν πληρώθηκε από την IADB παρά μόνο μετά την ανατροπή του Μοράλες.

- Λίγους μήνες αργότερα, η πρεσβεία του Ηνωμένου Βασιλείου στη Λα Παζ διοργάνωσε ένα σεμινάριο στο οποίο συμμετείχαν 300 παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού λιθίου, με τη βοήθεια της εταιρείας Watchman UK, η οποία ειδικεύεται στην εμπλοκή πληθυσμών σε επιβλαβή για αυτούς έργα, προκειμένου να τους αποτρέψει από το να εξεγερθούν.

Πριν και μετά το πραξικόπημα, η βρετανική πρεσβεία της Βολιβίας παραμέρισε την πρωτεύουσα Λα Παζ, για να δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περιοχή Σάντα Κρουζ, εκείνη στην οποία οι Κροάτες Ουστάσα ανέλαβαν νόμιμα την εξουσία, καθώς άνθισαν οι πολιτιστικές και εμπορικές εκδηλώσεις. Οκτώ μήνες πριν από το πραξικόπημα, προκειμένου να εξουδετερώσει τις τράπεζες της Βολιβίας, η βρετανική πρεσβεία προγραμμάτισε ένα σεμινάριο για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, όπου παρουσίασε την εταιρεία DarkTrace, που δημιουργήθηκε από τις βρετανικές υπηρεσίες εσωτερικής ασφάλειας, και εξήγησε πως μόνο τα τραπεζικά ιδρύματα που θα χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες της για τη δική τους ασφάλεια θα μπορούσαν να λειτουργούν με την πόλη.

Σύμφωνα με τους Curtis και Kennard, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμμετείχαν άμεσα στη συνωμοσία κατά του Μοράλες, ωστόσο, αξιωματούχοι της CIA έφυγαν από την υπηρεσία για να την οργανώσουν. Μια σχεδιασμένη «προδοσία»; Αυτό δεν είναι βέβαιο, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι η DarkTrace στρατολόγησε από τις τάξεις της τον Marcus Fowler, ειδικό της CIA σε κυβερνοεπιχειρήσεις, και κυρίως τον Alan Wade, πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, σχηματίζοντας μια ομάδα που ελάχιστη σχέση έχει με τις «τράπεζες». Από την άλλη πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού που έλαβε μέρος στην επιχείρηση ήταν Βρετανοί: μεταξύ αυτών οι διευθυντές της Watchman UK Cristopher Goodwin-Hudson (πρώην στρατιωτικός καριέρας, μετέπειτα διευθυντής ασφαλείας της Goldman-Sachs) και Gabriel Carter (μέλος της πολύ κλειστής λέσχης ειδικών δυνάμεων του Knightsbridge, που διακρίθηκε στο Αφγανιστάν).

Ο ιστορικός και ο δημοσιογράφος αναγνωρίζουν πως η βρετανική πρεσβεία παρείχε στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών τα στοιχεία που χρειαζόταν για να «αποδείξει» την εκλογική νοθεία- μια έκθεση που καταρρίφθηκε πρώτα από ερευνητές του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) και στη συνέχεια από τους ίδιους τους Βολιβιανούς, στις εκλογές που ακολούθησαν. Το Ηνωμένο Βασίλειο προτιμά τους σύντομους πολέμους και τις μυστικές επιχειρήσεις και κάνει ό,τι μπορεί για να μην γίνονται αντιληπτές από τα μέσα ενημέρωσης. Μέσω πλήθους ειδησεογραφικών πρακτορείων και μέσων ενημέρωσης, τα οποία χρηματοδοτεί μυστικά, ελέγχει άμεσα την αντίληψη της κοινής γνώμης για την παρουσία της, επιβάλλοντας ανεξέλεγκτες συνθήκες διαβίωσης στους πληθυσμούς της χώρας που θέλει να εκμεταλλευτεί, δημιουργώντας ένα είδος φαύλου κύκλου, για τον οποίο ο μόνος τρόπος να διακοπούν τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα που δημιουργεί η βρετανική ανατροπή είναι να καταφύγει στους ίδιους τους Βρετανούς.

Η Ουκρανία ως δεξαμενή ενδιαφέροντος

Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η Ουκρανία είναι ένας θησαυρός λιθίου, με περίπου 500.000 τόνους του «μη ανανεώσιμου ορυκτού που καθιστά δυνατή την ανανεώσιμη ενέργεια». Το λίθιο έχει καταστεί πρακτικά αναντικατάστατο στις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων (EV) λόγω της αποτελεσματικής ικανότητας αποθήκευσης ενέργειας ανά μονάδα βάρους. Η αλματώδης αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης λιθίου τα επόμενα χρόνια εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 400% και 4.000%. Η ζήτηση θα υπερβεί την προσφορά και χωρίς μεγαλύτερες επενδύσεις στην εξορυκτική ικανότητα, το κόστος θα μπορούσε να γίνει απαγορευτικό για την υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων. Το όνειρο του Elon Musk να μειώσει τις τιμές για να προσελκύσει νέους πελάτες διαψεύστηκε ήδη όταν η Tesla ανακοίνωσε αύξηση της τιμής του οχήματος Model Y κατά περισσότερα από 2.370 δολάρια, αμέσως μετά την έναρξη της κρίσης.

Το λίθιο είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία ενός καθαρού ενεργειακού μέλλοντος. Η απώλεια της πρόσβασης σε μία από τις μεγαλύτερες δυνητικές πηγές οξειδίου του λιθίου στον κόσμο έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα του κόσμου να καλύψει το κενό εφοδιασμού. Υπάρχει πλέον ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην εγχώρια εξόρυξη λιθίου, ιδίως καθώς οι χώρες συνειδητοποιούν τον τεράστιο κίνδυνο της διεθνοποίησης του παγκόσμιου ενεργειακού εφοδιασμού. Αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, η εξόρυξη λιθίου είναι ένα εξαιρετικά αμφιλεγόμενο θέμα. Κατά ειρωνικό τρόπο, η παραδοσιακή εξόρυξη λιθίου προκαλεί σημαντική ζημιά στο περιβάλλον, μολύνοντας τους τοπικούς υδροφόρους ορίζοντες και σκοτώνοντας ενδεχομένως απειλούμενα είδη.

Τα τελευταία 8 χρόνια, η παραγωγή λιθίου έχει 9πλασιαστεί, από 20 σε 180 χιλιάδες τόνους, γεγονός που έχει μόνο εν μέρει σταθεροποιήσει το κόστος του, το οποίο αυξήθηκε κατά 9 φορές σε 75.000 δολάρια/τόνο την περίοδο 2020-2022 και στη συνέχεια μειώθηκε το 2023 σε 47.000 δολάρια/τόνο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των παγκόσμιων οίκων αξιολόγησης, η αύξηση της κατανάλωσης λιθίου τα επόμενα 10 χρόνια θα συμβεί με μεγάλη ένταση και με την τρέχουσα ζήτηση, οι ανάγκες της παγκόσμιας βιομηχανίας για το υλικό αυτό θα αυξηθούν 4,5 φορές από 800 σε 3,8 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2035. Η έρευνα που διεξήχθη μας επιτρέπει να επισημάνουμε το υψηλό δυναμικό της μεταλλευτικής και πρώτης ύλης βάσης της Ουκρανίας στον εφοδιασμό των παγκόσμιων τεχνολογικών αλυσίδων με πρώτες ύλες λιθίου. Η Ουκρανία διαθέτει πράγματι σημαντικά κοιτάσματα λιθίου που μπορούν να εκτιμηθούν σε 500.000 τόνους (έως και 10% των παγκόσμιων αποθεμάτων), συγκεντρωμένα σε γρανιτοειδή σπάνιων μετάλλων. Τα κοιτάσματα έχουν καταγραφεί στη ζώνη συρραφής Krivorozhka-Kremenchutsky και στο κεντρικό τμήμα της Ουκρανικής Ασπίδας. Τα πιο υποσχόμενα για ανάπτυξη είναι το κοίτασμα Polokhvskoye και η τοποθεσία Dobra στην περιοχή Kirovograd, το Shevchenkovsky στην περιοχή Donetsk και το Krutaya Balka στην περιοχή Zaporozhzhye. Τα εν λόγω κοιτάσματα περιέχουν μεταλλεύματα πεταλίτη με περιεκτικότητα σε λίθιο 3 έως 4,5%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κρατικής Επιτροπής για τα αποθέματα της Ουκρανίας, το 2018 τα κοιτάσματα Polokhvskoye ανήλθαν σε 27 εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος με περιεκτικότητα σε πολύτιμα συστατικά άνω του 1 τοις εκατό, ενώ το κοίτασμα Shevchenkov περιείχε 13,8 εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος λιθίου με περιεκτικότητα σε οξείδιο του λιθίου Li2O - 1,5 τοις εκατό. Μια γενική αξιολόγηση των ουκρανικών κοιτασμάτων λιθίου διαπίστωσε ότι αντιπροσωπεύονται από ποικιλίες πεταλίτη ή σποδενίου-πεταλίτη, οι οποίες είναι δύσκολο να εμπλουτιστούν σε σύγκριση με τις συνθήκες των υδρομεταλλικών μεταλλευμάτων σε αλμυρές λίμνες.

Η Ουκρανία, επομένως, είναι μια λεκάνη μεγάλου ενδιαφέροντος. Η υπεράσπιση των νέων εδαφών που έχουν ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία αποτελεί κατηγορηματική επιταγή για τη Ρωσία, προκειμένου να αφαιρέσει από τα δυτικά συμφέροντα σημαντικές οικονομικές δυνατότητες, η χρήση των οποίων στον στρατηγικό τομέα δεν πρέπει να υποτιμάται. Από την άλλη πλευρά του μετώπου, είναι σαφές πώς η Δύση προσπαθεί με κάθε τρόπο να μην χάσει τον εδαφικό έλεγχο, με το κόστος να θυσιάσει όλους τους Ευρωπαίους σε έναν περιττό πόλεμο, επειδή η μπουκιά είναι πολύ ορεκτική.

Οι διαρκώς εξελισσόμενες διαδρομές της γεωπολιτικής των σπάνιων γαιών και των πολύτιμων μετάλλων απαιτούν συνεχή παρακολούθηση προκειμένου να κατανοήσουμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια ορισμένα παγκόσμια γεγονότα.

από freepen.gr