Αναμέτρηση στον Αρκτικό Κύκλο-Ηλίας Ηλιόπουλος σε ένα άρθρο από το 2008!

ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΡΚΤΙΚΟ ΚΥΚΛΟ

Άρθρο γραμμένο το 2008 στο περιοδικό ΝΕΜΕΣΙΣ

Γεωπολιτικοί και Ενεργειακοί Ανταγωνισμοί των Δυνάμεων

Γράφει ο

Ηλίας Ηλιόπουλος

Η τήξη των πάγων του Αρκτικού Κύκλου και του Αρκτικού Ωκεανού είναι μία από τις σπουδαιότερες εξελίξεις των τελευταίων ετών από γεωπολιτικής, γεωστρατηγικής, γεωοικονομικής-ενεργειακής, διεθνοπολιτικής και στρατιωτικής επόψεως. Ως εκ τούτου, στην περιλάλητη (γνωστή μας από τον Zbigniew Brzezinski) «Μεγάλη Σκακιέρα», όπου διαδραματίζεται το «Μέγα Παίγνιον» του γεωπολιτικού-γεωστρατηγικού-ενεργειακού ανταγωνισμού της Ευρασίας, έρχεται τώρα να προστεθεί μία ακόμη «Μεγάλη Σκακιέρα»: εκείνη του Αρκτικού Παιγνίου. Η (μετά βεβαιότητος) πιθανολογούμενη ύπαρξη τεραστίων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (ανερχομένων στο ένα τέταρτον των συνολικών διαθεσίμων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου του πλανήτη, σύμφωνα με μελέτη της Αμερικανικής Γεωλογικής Εταιρείας) έρχεται να προσδώσει άλλη μία κρίσιμη παράμετρο στο παίγνιον για τον έλεγχο της περιοχής.

Περαιτέρω, η Αρκτική Ζώνη – που, ούτως ή άλλως, ήδη για γεωστρατηγικούς και αμυντικοπολιτικούς λόγους, αποτελούσε μία από τις πιο στρατιωτικοποιημένες ζώνες του πλανήτη κατά τον Ψυχρό Πόλεμο – αναδεικνύεται σε ένα ακόμη πεδίο εφαρμογής της Αμερικανικής Στρατηγικής προς Προληπτική Ανάσχεση της μετασοβιετικής Ρωσσίας, της χώρας που διαθέτει, μακράν πάσης άλλης, την πλέον εκτεταμένη αρκτική οριογραμμή. Κατ’ αναλογίαν, λοιπόν, προς την «Στρατηγική Περικύκλωση» της Ρωσσίας που συστηματικά επιδιώκει η επίδοξη Παγκόσμιος Ηγεμονική Δύναμις ΗΠΑ  –  οικοδομώντας μία εντυπωσιακή στρατιωτική και πολιτική παρουσία στην “Mitteleuropa” («Μεσευρώπη», ήγουν Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Βαλτική), στην Βαλκανική (Αλβανία, Κοσσυφοπέδιο, Σκόπια, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Βουλγαρία, Ρουμανία), στον Καύκασο και στην Υπερκαυκασία (Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν) ή στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή (Αραβική Χερσόνησος, Ιράκ, Αφγανιστάν)  –  επιχειρείται και στην Αρκτική Ζώνη η στρατιωτικοπολιτική περιχαράκωση αυτού του ζωτικής σημασίας χώρου, ούτως ώστε να αναχαιτισθούν οι διεκδικήσεις της Ρωσσίας στην αρκτική υφαλοκρηπίδα της.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Ο Αρκτικός Ωκεανός τήκεται – και μάλιστα με ταχύ ρυθμό. Εκεί όπου πριν από μερικές δεκαετίες υπήρχε αδιαπέραστος πάγος, τώρα μπορούν να διέλθουν πλοία. Όπως σημειώνει ο Scott Borgerson, στο λίαν ενδιαφέρον πρόσφατον άρθρον του στο περιοδικόν «Foreign Affairs» (Μάρτιος/Απρίλιος 2008), για πρώτη φορά στην ανθρωπίνη Ιστορία διανοίγονται για την ναυσιπλοΐα:

- η λεγομένη «Βόρειος Θαλασσία Οδός» (Northern Sea Route), ο υδάτινος εμπορευματικός δίαυλος που οδηγεί από την Ασία και τον Ειρηνικό (τον ιαπωνικό λιμένα της Γιοκοχάμα) μέσω του Αρκτικού Ωκεανού (επάνω από την Ευρασία δηλαδή) προς την Δυτική Ευρώπη (τον ολλανδικό λιμένα του Ρόττερνταμ), και

- η λεγομένη «Βορειο-Δυτική Διάβασις» (North-West Passage), ο υδάτινος εμπορευματικός δίαυλος που οδηγεί από τον Ειρηνικό (τον λιμένα του  Σηάττλ) μέσω του Αρκτικού (επάνω από την Β. Αμερική δηλαδή) προς την Ευρώπη (Ρόττερνταμ), διερχόμενος μεταξύ της βορειοτάτης (αρκτικής) ακτογραμμής του Καναδά και της Γροιλανδίας.

Συνάμα διανοίγεται ένα νέο πεδίο γεωπολιτικού-γεωστρατηγικού και γεωοικονομικού-ενεργειακού ανταγωνισμού μεταξύ των Αρκτικών Δυνάμεων στις αρκτικές θάλασσες – και στην υφαλοκρηπίδα τους. Μετά από μία 15ετή περίοδο μονομερούς μειώσεως του ενδιαφέροντός της στην περιοχή (που είχε αρχίσει με την εξαγγελία της «Πρωτοβουλίας του Μουρμάνσκ» εκ μέρους του ανεκδιήγητου Μιχαήλ Γκομπαρτσώφ κατά το δεύτερον ήμισυ της δεκαετίας του 1980), η Ρωσσία, από της επομένης σχεδόν της ανόδου του Βλαντιμήρ Πούτιν στον προεδρικό θώκο, έσπευσε να καταστήσει παγκοίνως σαφές το ισχυρόν ενδιαφέρον της στην Αρκτική Ζώνη. Το 2001 η Μόσχα κατέθεσε επισήμως, ενώπιον της αρμοδίας Επιτροπής για την Καθορισμό των Ορίων της Υφαλοκρηπίδος κατ’ εφαρμογήν της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, την αξίωσή της αναφορικά με την Αρκτική της υφαλοκρηπίδα, μία τεραστία έκταση 460.000 τετραγωνικών μιλλίων στον Αρκτικό Ωκεανό, με το επιχείρημα ότι αυτή  αποτελεί συνέχεια της ευρασιατικής της (σιβηρικής) υφαλοκρηπίδας. Η Επιτροπή του ΟΗΕ απέρριψε κατ’ αρχάς αυτήν την φιλόδοξη αξίωση, ζητώντας επιστημονική μαρτυρία υπέρ της ρωσσικής απόψεως.

Δι’ ο και τον περασμένο Αύγουστο (2007) οι Ρώσσοι απέστειλαν στην περιοχή το πυρηνοκίνητο παγοθραυστικό «Ακαδημαϊκός Φυοντόρωφ», συνοδευόμενον από δύο μίνι-υποβρύχια, με εντολή να διεξαγάγει σχετικές έρευνες προς τεκμηρίωσιν των ρωσσικών θέσεων. Η τοποθέτηση μιας γιγαντιαίας Ρωσσικής Σημαίας, κατασκευασμένης από εξαιρετικά ανθεκτικό και αδιάβροχο υλικό, στον βυθό του Βορείου Πόλου προξένησε τότε τεραστία εντύπωση διεθνώς. Μετά βραχύ διάστημα δε ο Πρόεδρος Πούτιν διέταξε να αρχίσουν και πάλι, για πρώτη φορά από του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, υπερπτήσεις ρωσσικών στρατηγικών βομβαρδιστικών αεροσκαφών στον Αρκτικό Ωκεανό.

Από την πλευρά του, ο Καναδάς – «Μέση Δύναμις» του διεθνούς συστήματος (Middle Power) αλλά και κατ’ εξοχήν Αρκτική Δύναμις με παραδοσιακώς ισχυρά συμφέροντα και ενδιαφέροντα στην περιοχή – εξήγγειλε, διά χειλέων του Πρωθυπουργού του, Stephen Harper, την δημιουργία Ταμείου για την ναυπήγηση ικανού αριθμού συγχρόνων βαρέων περιπολικών της Ακτοφυλακής, καταλλήλων για τα αρκτικά ύδατα, καθώς επίσης και ενός νέου λιμένος καταλλήλου για βαρέα παγοθραυστικά. Συγχρόνως απεφασίσθη η δημιουργία ενός Κέντρου Εκπαιδεύσεως Ειδικών Δυνάμεων Αρκτικών Αποστολών καθώς και ο δεκαπλασιασμός της στρατιωτικής φρουράς στον Καναδικό Απώτατο Βορρά (από εκατόν εις χιλίους αξιωματικούς και οπλίτες).

Οι Καναδοί παγίως επιχειρούν να θεμελιώσουν την κυριαρχία τους στα Αρκτικά ύδατα αλλά και, ειδικώτερα, την άποψή τους ότι η «ΒΔ Διάβασις» είναι εσωτερικός υδάτινος δίαυλος, υποκείμενος στην εθνική κυριαρχική δικαιοδοσία της Οττάβας, και όχι Διεθνή Στενά, όπως θεωρούν οι ΗΠΑ. Για τον λόγο αυτό και αντέδρασαν πολλάκις στο παρελθόν με αξιοσημείωτη σφοδρότητα στις απόπειρες των ΗΠΑ να αμφισβητηθούν εμπράκτως τα κυριαρχικά δικαιώματα του Καναδά στον υδάτινο δίαυλο. Η διέλευση ενός αμερικανικού παγοθραυστικού από την ΒΔ Διάβαση, προ 20ετίας, είχε προξενήσει σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Οττάβας και Ουάσιγκτων, αναδεικνύοντας το ζήτημα της κυριαρχίας επί της Αρκτικής σε ένα από τα κατ’ εξοχήν πεδία δοκιμασίας της περιθρύλητης «Ειδικής Σχέσεως» των Αγγλοσαξονικών Ναυτικών Δυνάμεων του πλανήτη. Ειρήσθω εν παρόδω ότι η (μερικώς μόνον υφισταμένη, την δεκαετία του ’80, εποχικώς και μετά βίας προσπελάσιμη από βαρέα παγοθραυστικά) Βορειοδυτική Διάβασις είχε αποδειχθεί η δυνητική Αχίλλειος πτέρνα της «Special Relationship» ΗΠΑ–Καναδά (και κατ’ επέκτασιν, ΗΠΑ – Μεγάλης Βρεττανίας) τουλάχιστον όσο και η Διώρυξ του Σουέζ, την δεκαετία του ’50. Και αυτά συνέβαιναν διαρκούντος ακόμη του Ψυχρού Πολέμου! Σήμερα, μετά το τέλος του (προηγουμένου) Ψυχρού Πολέμου, οφείλει να αναμένεται ενέργεια των ΗΠΑ προς την πλευρά του Καναδά αποσκοπούσα στην εξασφάλιση της αμερικανικής παρουσίας στα αρκτικά ύδατα.

Άλλως τε, κριτικοί αναλυτές ερμηνεύουν την πρόσφατη θεαματική αναβάθμιση της στρατιωτικοπολιτικής παρουσίας της Οττάβας στην Αρκτική Ζώνη όχι ως ενδυνάμωση της καναδικής εθνικής κυριαρχίας, αλλά, αντιθέτως, ως εξυπηρετούσα την προαναφερθείσα Στρατηγική Προληπτικής Ανασχέσεως της Ρωσσίας, που ακολουθεί ο ισχυρός νότιος γείτονας. Παραπέμπουν δε στην ανανέωση (2006) της διαρκείας της ψυχροπολεμικής αμερικανοκαναδικής «Συμφωνίας Βορειο-Αμερικανικής Αεροδιαστημικής Αμύνης» (NORAD Agreement) καθώς και στην σύναψη της λεγομένης «Εταιρικής Συμφωνίας Ασφαλείας και Ευημερίας»  (Security and Prosperity Partnership Agreement, SPP).

Οι συμφωνίες αυτές εντάσσονται στην στρατηγική των ΗΠΑ για πλήρη γεωστρατηγική και στρατιωτικοπολιτική ομοιογενοποίηση του Βορειο-Αμερικανικού «Χώρου» και σύμπηξη ενός ομοιογενούς Πόλου Ισχύος υπό την μορφή της «North American Union» (NAU). Απώτερος σκοπός – και εδώ όπως και στην περίπτωση της Μεσευρώπης, της Βαλκανικής κ.λ.π. – η (έγκαιρη) κατάληψη και διασφάλιση των κρισίμων στρατηγικών θέσεων και γραμμών εν όψει του ραγδαίως επερχομένου Νέου Ψυχρού Πολέμου. Στο αυτό πλαίσιο – της Στρατηγικής Προληπτικής Ανασχέσεως της Ρωσσίας – οφείλει να αναμένεται από πλευράς ΗΠΑ η επιδίωξη εξασφαλίσεως της Γροιλανδίας.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Εξ άλλου, εκ των λοιπών Αρκτικών Χωρών (Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φιλλανδία, Ισλανδία), οι δύο πρώτες (Δανία, Νορβηγία), οι οποίες ελέγχουν την Γροιλανδία και τις Νήσους Σβώμπαρντ αντιστοίχως, έσπευσαν επίσης να διακηρύξουν τις εθνικές τους αξιώσεις επί της αρκτικής υφαλοκρηπίδας. Η Κοπεγχάγη ανακοίνωσε την ίδρυση νέου, συγχρόνου, Κέντρου Εκπαιδεύσεως των Ενόπλων Δυνάμεών της στον Βορρά, ενώ εκφράζονται εμμέσως ανησυχίες για ενδεχόμενη υποδαύλιση, εκ μέρους τρίτων (ανάγνωθι: ΗΠΑ), των αποσχιστικών τάσεων της Γροιλανδίας από το Δανικόν Στέμμα, τα επόμενα χρόνια. Το Όσλο δηλώνει ομοίως έτοιμον να προασπισθεί τα αρκτικά συμφέροντά του, ενώ το Υπουργείον Αμύνης της Νορβηγίας εξήγγειλε μόλις εσχάτως ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ναυτικών εξοπλισμών με αντικειμενικό σκοπό να διαθέτει, μέχρι το 2010, η σκανδιναυϊκή αυτή χώρα το καλύτερο Πολεμικό Ναυτικό της Ευρώπης!

Βάσιμος, εν τούτοις, είναι και η άποψις ότι, πέραν των ιδικών τους εθνικών συμφερόντων στην περιοχή, οι προαναφερθείσες χώρες, με την εσχάτως παρατηρούμενη δραστηριοποίησή τους, ανταποκρίνονται και στις πιέσεις που δέχονται από τις ΗΠΑ, γνωστού όντος άλλωστε ότι είναι προσδεδεμένες αμφότερες, όπως και η Ισλανδία, στο αγγλοσαξονικό στρατιωτικοπολιτικό  άρμα (διάβαζε ΝΑΤΟ). Άλλως τε, η Παγκόσμιος Ναυτική – και επίδοξη Ηγεμονική – Δύναμις διατηρεί την κρισιμώτερης σημασίας στρατιωτική της εγκατάσταση στην θρυλική Θούλη της Γροιλανδίας (το βορειότερον σημείον αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στον πλανήτη) και είναι εύλογος η εκτίμησις ότι θα επιδιώξει, εν ευθέτω χρόνω, και την τυπική απόκτηση της Γροιλανδίας, κατά το προηγούμενον της Αλάσκας.

Ωστόσο, κατά ειρωνείαν της Ιστορίας, οι Αμερικανοί ιθύνοντες υφίστανται, τουλάχιστον προς ώρας, τις επιπτώσεις εκ του γεγονότος ότι επέμεναν πεισματωδώς στην γραμμή της μη υπογραφής, επί πολλά χρόνια, και της μη κυρώσεως, μετέπειτα, της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης (UNCLOS). Η περί ης ο λόγος Σύμβασις αποτελεί το κατ’ εξοχήν διεθνοδικαϊκό πλαίσιο που ρυθμίζει τα της παγκοσμίου ναυσιπλοΐας. Εξ αιτίας, λοιπόν, της αλαζονικής στάσεώς της κατά την μεταψυχροπολεμική περίοδο, η Παγκόσμιος Δύναμις έχει αυτοαποκλεισθεί από το μόνον θεσμοθετημένο και διεθνώς ανεγνωρισμένο βήμα διακρατικού διαλόγου, διαβουλεύσεως και συνδιαμορφώσεως του νομικού πλαισίου αναφορικώς με ζητήματα μείζονος σημασίας για τις θάλασσες του πλανήτη, άρα και για τον Αρκτικό Ωκεανό.

Έτσι, η Ουάσιγκτων ευρίσκεται στην εξαιρετικά άβολη για την ιδίαν θέση να μη μπορεί να συναποφασίσει ζητήματα που άπτονται ζωτικών της συμφερόντων αφ’ ης στιγμής δεν αποτελεί αντισυμβαλλόμενον μέρος της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης. Στερείται δε του δικαιώματος να εγείρει ή να συζητήσει, στο πλαίσιον της αρμοδίας Επιτροπής του ΟΗΕ, οιεσδήποτε διεκδικήσεις της στον βυθό του Αρκτικού Ωκεανού ανοικτά της βορείου ακτής της Αλάσκας, πέραν των ορίων της Αμερικανικής Αποκλειστικής Ζώνης Οικονομικής Εκμεταλλεύσεως (που εκτείνεται, για κάθε χώρα, στα 200 ναυτικά μίλλια από της ακτής).

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Συνεπεία των ανωτέρω, πολιτικοί, στρατιωτικοί, διπλωματικοί ιθύνοντες, οικονομικοί παράγοντες και γνωμηγήτορες καταβάλλουν από ετών εργώδεις προσπάθειες προς αντιστροφή αυτής της καταστάσεως, θεωρούντες ως λίαν επικίνδυνη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ την συνεχιζομένη παραμονή της χώρας εκτός του θεσμοθετημένου διεθνούς πλαισίου και, κατ’ επέκτασιν, εκτός του «Αρκτικού Παγνίου». Σημειωτέον ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν από τις ενδιαφερόμενες Αρκτικές Δυνάμεις εντός των επομένων ετών, στο πλαίσιο της Επιτροπής της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης, θα σημαδέψουν καθοριστικώς το μέλλον της περιοχής αυτής για πολλές δεκαετίες. Προδήλως, ενοχλεί τα μέγιστα τους Αμερικανούς η ιδέα ότι δεν θα έχουν κανένα λόγο στην διαμόρφωση αυτών των αποφάσεων – όταν μάλιστα έχουν συνηθίσει να έχουν, αλλού, τον πρώτιστον λόγο.

Εξ ου και ενεφανίσθη μία θορυβώδης ετερόκλητη συμμαχία με επιτακτικόν αίτημα την υπογραφή και κύρωση από το Κογκρέσσον της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης, συναπαρτισθείσα από τους Αρχηγούς του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού και της Αμερικανικής Ακτοφυλακής, αξιωματούχους της Κυβερνήσεως Τζωρτζ Μπους (νεωτέρου), εκπροσώπους του Βιομηχανικού-Ενεργειακού Λόμπυ αλλά και «Μη Κυβερνητικές» Οργανώσεις (NGO’s). Οι τελευταίες ανέλαβαν να πείσουν την – παραδοσιακώς καχύποπτη έναντι πολυμερών διεθνών δεσμεύσεων – αμερικανική Κοινή Γνώμη για την ανάγκη άρσεως των τελευταίων αναστολών και προσχωρήσεως της χώρας στο μέτωπον των κρατών της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιον της Θαλάσσης, χάριν (φυσικά!) της «προστασίας του περιβάλλοντος».

Άλλως τε, ουδείς κατώτερος του ιδίου του Αρχηγού του Μεικτού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατηγού Peter Pace, έσπευσε να αναγάγει με δημοσία δήλωσή του το ζήτημα της Αρκτικής σε ζήτημα «υψίστης προτεραιότητος για την Εθνική Ασφάλεια».

The post Αναμέτρηση στον Αρκτικό Κύκλο-Ηλίας Ηλιόπουλος σε ένα άρθρο από το 2008! appeared first on Militaire.gr.

από militaire.gr